Zoonoz Hastalıklar: Tanım, Bulaşma Yolları ve Önemli Bilgiler

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ZOONOZ HASTALIK NEDİR?

Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar, genel olarak “zoonozlar” veya “zoonotik hastalıklar” olarak tanımlanmaktadır. Zoonotik hastalıklara, bakteri, virüs, parazit, mantar gibi birçok mikroorganizma neden olmaktadır. İnsanlarda gözlemlenen enfeksiyon hastalıklarının yaklaşık %60’ını oluşturan 200’den fazla zoonotik hastalık bulunmaktadır. Ayrıca, son otuz yıl içerisinde yeni ortaya çıkan enfeksiyonların %75’i zoonotik karakter taşımaktadır. Zoonotik hastalıklarla etkili bir şekilde mücadele etmenin en önemli yolu, öncelikle hayvanlarda bu hastalıkların yok edilmesidir. Zoonozlar, bir yandan hayvan sağlığını olumsuz etkileyerek ekonomik kayıplara neden olurken, diğer yandan insanlara bulaşarak halk sağlığını tehdit etmektedir.

ZOONOZ HASTALIKLAR NASIL BULAŞIR?

Ülkemizde yaşayan insanların önemli bir kısmı, meslekleri gereği, yaşadıkları yerlerin coğrafi konumu veya kültürel özelliklerine bağlı olarak farklı zaman aralıklarında hayvanlarla veya hayvansal ürünlerle yakın temas içerisinde bulunurlar. İster şehirde, ister kırsal alanda yaşamış olsunlar; çiftliklerde, evlerde veya sportif ve eğlence amaçlı alanlarda (avcılık, binicilik, doğa yürüyüşü, kamp gibi) insanların evcil veya yabani hayvanlarla etkileşimde bulunmaları kaçınılmazdır. Kentsel yaşamda, evde beslenen evcil hayvanlar ve kırsal alanlarda büyükbaş, küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları insanlarla iç içe yaşamaktadır. Hayvansal gıdaların elde edilmesi, hazırlanması, paketlenmesi, depolanması ve dağıtımı aşamalarında insan faktörü ön plandadır. Süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri gibi gıdalar, yaşamımızın vazgeçilmez kaynakları arasındadır. Güvenli kaynaklardan elde edilmeyen hayvansal gıdalar ve diğer ürünler (deri, yün, yapağı gibi) çeşitli hastalık etkenlerini taşıyarak halk sağlığı açısından ciddi riskler oluşturabilmektedir.

Zoonotik hastalıkların insanlara bulaşma yolları şunlardır:

• a. Hasta hayvana temas etmek,
• b. Hasta hayvandan elde edilen gıdaların tüketimi,
• c. Hayvanın salgılarına, kanlarına veya diğer dışkılarına dokunmak,
• d. Deri, kürkleri veya deriden yapılmış eşyalara doğrudan veya dolaylı temas,
• e. Kene, sivrisinek gibi vektörler aracılığıyla bulaşım gerçekleşmesi.

Artan nüfus, ülkeler veya kıtalar arası seyahatler, doğa turizmi, yaban hayat ile yakın temas, hayvan hareketliliği ve iklim değişikliği gibi faktörler, zoonozların görülme sıklığının artmasında ve hastalıkların yayılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca, küresel ticaret ve turizm de yeni zoonotik patojenlerin ortaya çıkmasında ve yayılmasında etkili olmaktadır. Bilim dünyasında genel bir kabul gören görüş, gelecekte zoonozların insan ve hayvan sağlığında önemli bir yer tutmaya devam edeceği ve yeni zoonozların ortaya çıkma olasılığının olduğu yönündedir. Bu hastalıkların önlenmesi ve kontrolü konusunda ülke genelinde, insan ve hayvan sağlık uzmanlarının, ilgili kuruluşların, çevre çalışanlarının ve bilim insanlarının iş birliği içinde çalışması son derece önemlidir. Tüm dünyayı etkileyen ve zoonotik bir hastalık olan Covid-19 pandemisi, Tek Sağlık yaklaşımının (insan, hayvan ve çevre sağlığının bir bütün olarak ele alınması) önemini bir kez daha gözler önüne sermiştir.

ZOONOZ HASTALIKLAR NELERDİR?

Ülkemiz için önemli bir halk sağlığı sorunu teşkil eden zoonotik hastalıklar arasında bruselloz, şarbon, kuduz, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, tularemi ve kistik ekinokokkoz hastalıkları bulunmaktadır.

DÜNYA ZOONOZ GÜNÜ NASIL ORTAYA ÇIKTI?

Dünya Zoonoz Günü, Louis Pasteur tarafından kuduz aşısının başarılı bir şekilde kullanıldığı 6 Temmuz 1885 tarihi dikkate alınarak her yıl 6 Temmuz’da anılmakta ve kutlanmaktadır.