Turgut Uyar: İkinci Yeni’nin Önemli Şairi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İkinci Yeni şiir akımının öncü isimlerinden Turgut Uyar, vefatının 38. yılında anılıyor. Şiir dünyasında derin izler bırakan bu usta şair, 4 Ağustos 1927’de Ankara’da, Hayri ve Fatma Uyar çiftinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Uyar, ilkokulu babasının memuriyeti nedeniyle İstanbul ve Eskişehir’de tamamladı. Küçük yaşlarda yazmaya başladığı manzumelerle edebiyat hayatına adım atan Uyar, Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim gibi büyük şairlerin eserlerini de okuma fırsatı buldu.

Uyar, yatılı eğitim aldığı Konya Askeri Ortaokulu’nun ardından Bursa Askeri Lisesi’ne geçiş yaptı ve 1947’de Askeri Memurlar Okulu’ndan mezun oldu. 1948 yılında Posof’a (Kars Ardahan) tayin edilerek personel subayı olarak görev yapmaya başladı. İlk olarak Terme Askerlik Şubesinde çalıştı ve ardından üsteğmen olarak Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel Dairesi Başkanlığı’nda görev aldı.

Turgut Uyar’ın Sanat Yaşamı

Turgut Uyar’ın edebi kariyeri, 1947 yılında “Yad” adlı şiirinin Yedigün dergisinde yayımlanmasıyla başladı. Bu şiir, 1948’de Kaynak dergisinin düzenlediği yarışmada ona ikincilik kazandırdı. 1949’da yayımladığı ilk kitabı “Arz-ı Hal” ile okuyucularla buluşan Uyar, ikinci kitabı “Türkiyem”i ise 1952’de yayımladı. İlk dönem şiirlerinde Nazım Hikmet Ran ve Orhan Veli Kanık’tan etkilenerek hece ölçüsünü tercih eden Uyar, “Arz-ı Hal” kitabında yer alan “Yalağuz” şiirinde “yalnız” kelimesini 18. yüzyıl Türkçesindeki karşılığı olan “yalağuz” biçiminde kullanarak dikkat çekti. Bu şiirlerinde sıkça “kalabalıkların içinde yalnız hissetme” duygusunu işledi.

Uyar’ın 1959’da yayımlanan “Dünyanın En Güzel Arabistanı” adlı eserinde yer alan “Göğe Bakma Durağı” şiiri, modernist yaklaşımı ve yeni imgeler yaratma yeteneğiyle beğeni topladı. Bu şiir, şairin duyarlılığı ve poetik anlayışı açısından yenilik ve modernleşmenin belirgin izlerini taşıdı. Diğer şiirlerle birlikte değerlendirilmesi gereken bir metin olarak, Turgut Uyar’ın şiirinin ana gövdesinin önemli bir parçası olarak anıldı. Uyar, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Edip Cansever ve Cemal Süreya gibi isimlerle birlikte “İkinci Yeni” akımına katıldı. “Efendimiz Acemilik” ve “Çıkmazın Güzelliği” gibi eserleri, Türk şiirinin önemli metinleri arasında yer aldı.

Uyar, şiirlerinde aşk, ayrılık ve ölüm temalarını işleyerek halk şiirinden divan şiirine kadar geniş bir kültürel birikimi yansıttı. Şiirleri, İngilizce, Fransızca ve Sırpça gibi dillere çevrildi. Eserleri, Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Dost, Değişim, Türk Dili, Yedigün, Kaynak, Şimdilik, Forum, Yeni Dergi, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat, Düşün, Dönem ve Papirüs gibi birçok dergide yayımlandı. Ayrıca, Hüseyin Cöntürk’ün çıkardığı Dönem dergisinin kurucuları arasında da yer aldı.

Turgut Uyar’ın Özel Yaşamı

Turgut Uyar, ilk evliliğini Yezdan Şener ile gerçekleştirerek 18 yaşında baba oldu. Bu evlilikten Semiramis, Şeyda ve Tunga adında üç çocuğu dünyaya geldi. 1969 yılında ise yazar Tomris Uyar ile ikinci evliliğini yaptı ve bu evlilikten Turgut adında bir çocukları oldu.

Turgut Uyar’ın Ölümü

Uyar, 1958 yılında zorunlu hizmetini tamamladıktan sonra yüzbaşı rütbesindeyken ordudan ayrıldı. Ardından Ankara’da SEKA İrtibat Bürosu ve Sanayi Bakanlığında memur olarak çalıştı. 1969’da emekliye ayrılarak İstanbul’a yerleşti. Usta şair, 22 Ağustos 1985’te siroz hastalığı nedeniyle hayata gözlerini yumdu.

Turgut Uyar’ın Ödülleri

Turgut Uyar, edebi kariyeri boyunca birçok ödül kazandı. “Tütünler Islak” adlı kitabı, 1963 Yeditepe Şiir Armağanı’nı kazandı. Tomris Uyar ile birlikte Lucretius’tan yaptığı “Evrenin Yapısı” çevirisi ise 1975 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü’ne layık görüldü. “Kayayı Delen İncir” adlı eseri, 1983 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü kazandı. Ayrıca, “Büyük Saat” adlı eseri 1984 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’ne değer bulundu. Uyar, “Arz-ı Hal”, “Türkiyem”, “Dünyanın En Güzel Arabistanı”, “Tütünler Islak”, “Her Pazartesi”, “Divan”, “Toplandılar”, “Kayayı Delen İncir”, “Büyük Saat” gibi eserleriyle edebiyatseverlerle buluştu. İnceleme dalında “Bir Şiirden” ve eleştiri dalında “Sonsuz ve Öbürü” gibi eserleri de önemli yapıtları arasında yer aldı.