Nüzhet Gökdoğan: Türkiye’nin İlk Kadın Gökbilimcisi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Nüzhet Gökdoğan, Google’ın özel bir doodle çalışması ile yeniden gündeme geldi. Bu durum, birçok kişinin Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan kimdir? sorusunu sormasına sebep oldu. Peki, Nüzhet Gökdoğan kimdir, nereli, ve hayatı hakkında bilmemiz gerekenler nelerdir? İşte merak edilenler…

Nüzhet Gökdoğan’ın Hayatı

Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi olan Nüzhet Gökdoğan, 14 Ağustos 1910 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Eğitim hayatına Erenköy Kız Lisesi’nde başlayarak burada yatılı olarak okudu ve 1928 yılında mezun oldu. Sonrasında, Fransa’ya burs kazanarak matematik ve fizik alanında eğitim almak üzere yola çıktı. Astronomi alanına yönelmeyi hedefleyen Nüzhet Gökdoğan, 1932 yılında Lyon Üniversitesi’nde matematik lisansını tamamladıktan sonra, 1933 yılında Paris Üniversitesi’nde fizik eğitimi aldı ve Paris Gözlemevi’nde staj yaptı.

Paris Gözlemevi, Nüzhet Gökdoğan’a kalma teklifinde bulundu, fakat o, yurda dönmeyi tercih etti ve Kandilli Gözlemevi’nde çalışmak üzere başvurdu. Ne yazık ki, Kandilli Gözlemevi müdürü Fatin Gökmen, Nüzhet Gökdoğan’ı kadın olduğu için reddetti. Ancak, azmi ve kararlılığı sayesinde 29 Ekim 1934’te İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’ne doçent olarak atandı ve burada Türkiye’nin ilk kadın doçenti unvanını kazandı.

Daha sonra, Yüksek Mühendis Mektebi (İstanbul Teknik Üniversitesi)’ne müderris muavini olarak atanarak burada da ilk kadın çalışan olma özelliğini taşıdı. Astronomi Enstitüsü’nün kurucusu Ord. Prof. Dr. F. Freundlich’in danışmanlığında doktora tezini hazırladı. Yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli çalışmalara imza atan Gökdoğan, 1954 yılında Fen Fakültesi Dekanlığı’na seçildi.

Nüzhet Gökdoğan, yurt dışından Lyot filtresini getirterek Türkiye’de Güneş gözlemlerinin kapsamını genişletmeyi başardı. Astronomi alanındaki çalışmalarıyla sadece kendi kariyerine değil, aynı zamanda Türkiye’deki astronomi camiasına büyük katkılarda bulundu. Yurt içinde birçok uluslararası Astronomi kongresi ve etkinliğinin düzenlenmesini sağladı. Bunun yanı sıra, yurt dışındaki gözlemevlerinin kapasitelerini değerlendirdi ve Türkiye’deki gözlemevlerinin yetersiz kaldığını fark etti. 1978 yılında düzenlenen 2. Astronomi Kongresi’nde, Türkiye’de uluslararası nitelikli ve büyük bir gözlemevi kurulması gerektiğini vurgulayarak bu fikri gündeme taşıdı.

Bilime ve Kadınlara Katkıları

Nüzhet Gökdoğan, 1948 yılında Cahit Arf, Mustafa İnan ve Nazım Terzioğlu gibi değerli meslektaşlarıyla birlikte Türk Matematik Derneği’ni kurdu. Ayrıca, 1954 yılında kurulan Türk Astronomi Derneği’nin de kurucuları arasında yer aldı ve 1974 yılına kadar bu derneğin başkanlığını yürüttü. Bununla birlikte, diğer alanlarda uzmanlaşmış bilim kadınları ve akademisyenler olan Süreyya Ağaoğlu, Sara Akdik, Şevket Fazıla Giz, Remziye Hisar, Nebahat Karaorman, Müfide Küley, Türkan Rado, Pakize Tarzi ve Beraat Zeki Üngör ile birlikte Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği (TÜKD)’ni kurdu.

Ayrıca, lise düzeyindeki edebiyat ve fen sınıfları için astronomi ve spektroskopiye giriş konularında ders kitapları yazdı. Nüzhet Gökdoğan, bilime olan katkılarının yanı sıra, kadınların bilim alanındaki yerini güçlendirmek için de önemli adımlar attı.