Son yıllarda özellikle sanat dünyasının blok zinciri teknolojisiyle buluşmasıyla birlikte oldukça popüler hale gelen NFT’ler, dijital evrende hemen hemen tüm kesimlerin dikkatini çekmektedir. Tweet’lerden videolara, dijital sanat eserlerinden fotoğraflara kadar pek çok şey NFT olarak açık artırmaya çıkarılabilir hale geldi. Peki, NFT tam olarak nedir? Nasıl üretilir ve ne işe yarar?
NFT (non-fungible token), benzersiz bir dijital öğeyi temsil eden ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyen, blok zinciri adı verilen dijital defterdeki bir veri birimidir. NFT’ler; sanat, ses, video, oyun içi öğeler ve diğer yaratıcı çalışma biçimlerini temsil edebilen dijital dosyaları içerir. Bu dijital dosyalar sonsuz bir şekilde kopyalanabilirken, onları temsil eden NFT’ler blok zincirlerinde izlenir ve alıcılara sahiplik kanıtı sağlar. Ethereum, Bitcoin Cash ve Flow gibi farklı blok zincirleri, NFT kullanımlarını tanımlamak için kendi jeton standartlarına sahiptir.
NFT’ler, dijital sanat, video oyunu öğeleri ve müzik dosyaları gibi dijital kreasyonları metalaştırmak için kullanılabilir. Ancak orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim, jetonun sahibiyle sınırlı değildir. İlk NFT’ler, Ethereum tabanlı olarak 2015 civarında ortaya çıkmıştır. Kripto para birimleri üzerine spekülasyon yapan yatırımcılar, artan hacimlerde NFT’leri alıp satmaya başladıkça NFT pazarı da büyük bir ivme kazanmıştır. Genellikle, NFT’ler emek ispatı blok zincirlerinde çalışmakta ve bu nedenle hisse ispatı blok zincirlerine göre daha fazla enerji tüketmektedir.
NFT, benzersiz bir dijital öğeyi temsil eden, blok zincirinde (dijital defter) depolanan bir veri birimidir. Bitcoin ve birçok yardımcı program belirteci gibi kripto para birimlerinin aksine, NFT’ler kriptografik bir belirteçtir ve karşılıklı olarak değiştirilemez. NFT oluşturmak için, dijital dosyanızı tanınmış NFT açık artırma pazarları olan KnownOrigin, Rarible veya OpenSea’ye yüklemeniz gerekmektedir. Bu adım, dijital deftere kaydedilen dosyanın kripto para birimi ile satın alınabilen ve yeniden satılabilen bir NFT olarak bir kopyasını oluşturur.
Bir sanatçı, bir eseri temsil eden bir NFT’yi satabileceği gibi, eserin telif hakkını da elinde tutabilir ve aynı çalışmanın daha fazla NFT’sini oluşturabilir. Ancak, NFT’nin alıcısı, “orijinal” dijital dosyaya özel erişim elde etmez. Belirli bir çalışmayı NFT olarak yükleyen kişi, kendisinin orijinal sanatçı olduğunu kanıtlamak zorunda değildir. Bu nedenle, NFT’ler için yaratıcının izni olmadan sanatın kullanıldığı birçok durum ortaya çıkmıştır.
“Non-Fungible Token” olarak adlandırılan NFT’ler, bölünemeyen ve benzeri bir daha üretilemeyen dijital varlık (token) anlamına gelir. “Fungible” olan Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların aksine, NFT’ler benzersiz dijital varlıklardır. Örneğin, bir Bitcoin’i veya Ether’i parçalara bölerek alıp satabilir ve aynı kripto parayı kendi biriminde takas edebilirsiniz. Ancak özel bir dijital varlık olan NFT, bir benzeri olmadığı için başka bir token ile takas edilemez. İçsel değeri ise üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirlenir.
NFT’ler, Ethereum geliştiricileri tarafından oluşturulan ERC-721 token standardına göre üretilmektedir. Kullanıcıların blockchain’in karmaşık yapısında kaybolmaması için işlemin kolayca gerçekleştirilmesini sağlayan platformlar mevcuttur. NFT üretebilmek için yalnızca bir dijital kripto para cüzdanına ihtiyacınız vardır. NFT olarak üretilmek istenen dosya, bu platformlar aracılığıyla IPFS sistemine yüklendikten sonra NFT’nin değiştirilemeyecek parametreleri belirlenir. NFT’den kaç tane üretileceği, fiyatı, bir sonraki satışında ne kadar pay ödenmesi gerektiği gibi özellikler belirlendikten sonra blockchain ağının işlem ücreti ödenerek NFT’ler üretilir. İşlemin tamamlanmasının ardından NFT’ler, kripto para cüzdanına aktarılır ve üretimin gerçekleştirildiği tüm blockchain’de kayıt altına alınır.
NFT’ler, tasarımları gereği diğer kripto para birimlerinden farklıdır ve değerlerini daha çok eseri üreten kişi veya yatırımcısı belirlemektedir. Yatırım konusu, dijital sanat eseri üzerinden değerlendirilecek olursa, fiziksel sanat eserine yatırım yapmaktan çok da farklı değildir. Benzer şekilde, koleksiyon parçası olarak satın alınan bir varlığın değeri, o varlığın nadirliği, yaşı ve kozmetiği gibi parametreler tarafından belirlenir.
Son dönemde en çok ilgi çeken NFT satışları, bu alandaki heyecanı artırmaktadır. ABD’li sanatçı Beeple (Mike Winkelmann), eserlerinden oluşan bir kolajı müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmada 69.4 milyon dolara sattı. NBA Top Shot uygulaması aracılığıyla satılan LeBron James’in smaç video NFT’si 77 bin dolara alıcı buldu. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2.9 milyon dolara Türk asıllı bir kişi tarafından satın alındı. Ayrıca, Elon Musk, içerisinde GIF ve müzik bulunan tweet’ini NFT olarak açık artırmaya çıkardı. Son günlerde ise Cüneyt Özdemir’in paylaştığı tweet 10 bin dolara satıldı.
GÜNDEM
10 gün önceEKONOMİ
10 gün önceGENEL
10 gün önceGENEL
10 gün önceGÜNDEM
11 gün önceSPOR
11 gün önceGÜNDEM
11 gün önce