NASA’nın Osiris-Rex Misyonu: Bennu’dan Gelen Örneklerle Evrenin Sırlarını Keşfetmek

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

NASA’nın Osiris-Rex Misyonu: Bennu’dan Gelen Sırlarla Dolu Örnekler

Jonathan Amos | BBC Bilim Muhabiri

NASA’nın Osiris-Rex uzay kapsülü, bir asteroidden topladığı toz örnekleri ile Dünya atmosferine merminin 15 katı hızla girecek. Bu süreçte, gökyüzünde etkileyici bir ateş topu oluşturacak olan kapsül, ısı kalkanı ve paraşüt sistemleri ile inişini yavaşlatarak ABD’nin Utah eyaletindeki Batı Çölü’ne güvenli bir şekilde iniş yapacak. Dağ büyüklüğündeki asteroid Bennu’dan alacağı bir avuç toz ile, evrenin en derin sorularına ışık tutması bekleniyor: Nereden geliyoruz?

Misyonun baş araştırmacısı Profesör Dante Lauretta, “Asteroid Bennu’dan 250 gramlık bir numuneyi Dünya’ya getirdiğimizde, gezegenimizden önce var olan malzemeleri ve belki de Güneş Sistemi’mizin daha oluşum aşamasındaki bazı tanecikleri inceleme fırsatı bulacağız” diyor. “Bu, Dünya’nın oluşumu ve yaşanabilir bir gezegen haline gelmesindeki süreçleri anlamamıza yardımcı olacak. Okyanuslarımıza suyun nereden geldiği, atmosferdeki hava bileşenlerinin kaynağı ve Dünya üzerindeki tüm yaşamın temelini oluşturan organik moleküllerin nereden kaynaklandığı gibi sorulara yanıt arıyoruz.” Bilim insanları, bu önemli bileşenlerin çoğunun gezegenimize çarpan asteroid yağmurları ile taşındığı düşüncesini kabul ediyor.

Osiris-Rex uzay aracının yörüngesi ile ilgili son ayarlamalar tamamlandı. Bu hafta sonu, kapsülün Dünya’ya düşmesi için serbest bırakılıp bırakılmayacağına dair karar verilecek.

Brian May’in Projedeki Rolü

Rock yıldızı astrofizikçi Brian May, projede önemli bir role sahip. Efsanevi İngiliz rock grubu Queen’in gitaristi olan May, asteroid Bennu’nun yüzeyinden örnek almak için uygun bir alan belirleme sürecinde kritik bir katkı sağladı. Bennu, yaklaşık 500 metre genişliğinde bir asteroid. NASA’nın Osiris-Rex sondasını 2016 yılında fırlatmasıyla başlayan bu macera, asteroide ulaşmanın iki yılını aldı. Görev ekibi, asteroidin yüzeyinden “toprak” örneği almak için güvenli bir yer belirlemek amacıyla iki yıl boyunca detaylı haritalama çalışmaları yürüttü. Brian May, astrofizikçi kimliği ile bu süreçte önemli bir katkı sağladı.

May, BBC’ye verdiği demeçte şu şekilde ifade etti: “Bilim ve sanat her zaman bir arada olmalıdır. Uzay gemisinin iniş yapma ihtimalinin olup olmadığını ya da seçilen Nightingale bölgesinin hemen yanındaki ‘kıyamet kayasına’ çarpma olasılığını değerlendirmek için araziyi hissetmek çok önemliydi. Böyle bir durumda büyük bir felaket yaşanabilirdi.”

Kapsül güvenli bir şekilde yere indiğinde, örnekler analiz edilmek üzere Teksas’taki Johnson Uzay Merkezi’ne götürülecek. Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr. Ashley King, ilk analizleri gerçekleştirecek ekipte yer alacak. “Bir asteroidden örnek almak, sıkça gerçekleştirdiğimiz bir şey değil. Bu nedenle ilk ölçümleri tam anlamıyla doğru yapmak son derece önemli. Bu durum gerçekten heyecan verici” diyor.

Bennu’nun Önemi ve Su Arayışı

NASA, Bennu’yu Güneş Sistemi’ndeki en tehlikeli kaya olarak sınıflandırıyor. Uzayda izlediği rota nedeniyle, bilinen asteroidler arasında Dünya’ya çarpma olasılığı en yüksek olanı olarak kabul ediliyor. Ancak çarpma ihtimali son derece düşük; yazı tura atarak arka arkaya 11 kez aynı yüzün gelmesi ihtimali kadar. Ayrıca, herhangi bir çarpışmanın önümüzdeki yüzyıl içinde gerçekleşme olasılığı yok denecek kadar az.

Bennu’nun, minerallerine bağlı olarak büyük miktarda su içerdiği düşünülüyor; bu oranın ağırlıkça %10 kadar olması muhtemel. Bilim insanları, bu sudaki farklı hidrojen atomu türlerinin oranını inceleyerek, Dünya okyanuslarıyla benzerlik gösterip göstermediğine bakacaklar. Bazı uzmanlar, Dünya’nın ilk dönemlerinde çok sıcak olduğu için suyun çoğunu kaybettiğine ve bunun ardından gelen gök taşı yağmurlarının okyanusların hacmini artırmada önemli bir rol oynadığına inanıyor. Eğer Bennu ile su eşleşmesi sağlanabilirse (yani 2 Hidrojen ve 1 Oksijen atomu – H²O), bu hipotez desteklenmiş olacak.

Karbon ve Organik Moleküller

Bennu’nun, ağırlıkça yaklaşık %5-10 oranında karbon da içermesi bekleniyor. Asıl ilgi de burada yatıyor. Gezegenimizdeki yaşamın temelini oluşturan organik kimya, bu araştırmanın merkezinde yer alıyor. Dünya’nın ilk dönemlerinde yaşamın başlaması için su ile birlikte karmaşık moleküllerin uzaydan gelmesi gerekiyordu? Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Profesör Sara Russell, “Örnek üzerinde yapılacak ilk analizlerden biri, içerdiği tüm karbon bazlı moleküllerin listesinin çıkarılması olacak” diyor. “Meteoritlere bakarak asteroidlerin çok sayıda farklı organik molekül içerdiğini biliyoruz. Ancak meteoritlerin genellikle kirli olması nedeniyle, bu numune dönüşü bize Bennu’nun bozulmamış organik bileşenlerini keşfetme fırsatı verecek.”

Profesör Lauretta, bu konuda şunları ekliyor: “Kirlenme sorunu nedeniyle meteoritlerde proteinlerde kullanılan amino asitleri hiç aramamıştık. Bu nedenle, dışsal dağıtım hipotezi olarak adlandırdığımız, bu asteroidlerin proteinlerin kaynağı olduğu fikrine dair anlayışımızı önemli ölçüde ilerleteceğimizi düşünüyoruz.”