NASA’nın Osiris-Rex Misyonu: Bennu’dan Gelen Gizemli Toz Örnekleri

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Jonathan Amos, BBC Bilim Muhabiri

NASA’nın Osiris-Rex kapsülü, bir asteroidden topladığı toz örnekleriyle, merminin 15 katından daha hızlı bir hızla Dünya atmosferine girecek. Bu süreçte gökyüzünde etkileyici bir ateş topu oluşturacak olan kapsül, ısı kalkanı ve paraşütler kullanılarak yavaşlatılacak ve ABD’nin Utah eyaletindeki Batı Çölü’ne güvenli bir iniş yapması sağlanacak.

Bu kapsül, Dağ büyüklüğündeki asteroid Bennu’dan topladığı bir avuç tozla, gezegenimizin kökenine dair en derin sorulara ışık tutması bekleniyor: Biz nereden geliyoruz? Misyonun baş araştırmacısı Profesör Dante Lauretta, “Asteroid Bennu’dan 250 gramlık numuneyi Dünya’ya getirdiğimizde, gezegenimizden önce var olan malzemelere, hatta belki de Güneş Sistemimizden önce var olan bazı taneciklere bakıyor olacağız” diyor. “Başlangıcımızla ilgili ipuçlarını bir araya getirmeye çalışıyoruz. Dünya nasıl oluştu, neden yaşanabilir bir dünya haline geldi? Okyanuslar suyunu nereden aldı; atmosferimizdeki hava nereden geldi; ve en önemlisi, Dünya’daki tüm yaşamı oluşturan organik moleküllerin kaynağı nedir?”

Bilim insanlarının genel görüşü, önemli bileşenlerin çoğunun, gezegenimizdeki erken dönemlerde çarpan asteroid yağmurları ile taşındığı yönünde. Osiris-Rex uzay aracının yörüngesiyle ilgili son ayarlamalar yapıldı ve bu hafta sonu kapsülün Dünya’ya düşmesi için serbest bırakılıp bırakılmayacağına karar verilecek.

Brian May ve Projenin Sanat Boyutu

Ünlü İngiliz rock grubu Queen’in gitarcısı ve astrofizikçi Brian May de bu projede önemli bir rol üstlendi. Bennu, 500 metre genişliğinde bir asteroid. Buradan parçalar getirme çabası, 2016 yılında NASA’nın Osiris-Rex sondasını fırlatmasıyla başladı. Cisme ulaşmak tam iki yıl aldı. Görev ekibinin asteroid yüzeyinden “toprak” örneği almak için güvenli bir yer belirleyebilmesi için de iki yıl daha haritalama çalışmaları yapması gerekti. Bu süreçte kilit isimlerden biri Brian May oldu. May, astrofizikçi olarak, stereo görüntüleme alanında uzmanlaşmıştır. May ve ekibi, Bennu’daki olası örnekleme alanlarının yerlerini belirlediler. Brian May, BBC’ye verdiği demeçte, “Her zaman bilimin yanı sıra sanatın da gerekli olduğunu düşünüyorum. Uzay gemisinin düşme ihtimalinin olup olmadığını ya da seçilen ‘Nightingale’ bölgesinin kenarındaki ‘kıyamet kayasına’ çarpıp çarpmayacağını bilmek için araziyi iyi hissetmek gerekiyor. Böyle bir şey olursa, sonuçları felaket olurdu” ifadelerini kullandı.

Kapsül güvenli bir şekilde yere indiğinde, örnekler analiz edilmek üzere Teksas’taki Johnson Uzay Merkezi’ne götürülecek. Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr. Ashley King, ilk analizi yapacak ekipte yer alacak. “Bir asteroidden örnek getirmek, oldukça nadir bir durum. Bu nedenle, ilk ölçümlerin gerçekten iyi yapılması çok önemli. Bu çok heyecan verici bir süreç” diyor.

Bennu’nun Tehlikesi ve Bilimsel Araştırmalar

NASA, Bennu’yu Güneş Sistemi’ndeki en tehlikeli asteroid olarak değerlendiriyor. Uzayda izlediği yol nedeniyle, bilinen asteroidler arasında Dünya’ya çarpma olasılığı en yüksek olanı. Ancak çarpma ihtimali oldukça düşüktür; bu, yazı tura atıp arka arkaya 11 kez aynı yüzün gelmesi kadar nadirdir. Öte yandan, önümüzdeki yüzyıl içinde herhangi bir çarpışmanın gerçekleşme ihtimali bulunmuyor.

Bennu’nun muhtemelen minerallerine bağlı olarak çok miktarda su içermesi bekleniyor (ağırlık olarak %10 kadar). Bilim insanları, bu sudaki farklı hidrojen atomu türlerinin oranının, Dünya okyanuslarındakine benzer olup olmadığını inceleyecek. Bazı uzmanlar, Dünya’nın ilk dönemlerinde çok sıcak olduğu için bu suyun çoğunu kaybettiğine ve daha sonraki göktaşı yağmurlarının okyanusların hacminin genişlemesinde önemli rol oynadığına inanıyor. Eğer Bennu ile su eşleşmesi (2 Hidrojen ve 1 Oksijen atomu – H²O) bulunursa, bu teori desteklenmiş olacak.

Karbon ve Organik Moleküller

Bennu’nun muhtemelen ağırlıkça yaklaşık %5-10 oranında karbon içermesi de bekleniyor. Asıl merak burada yatmaktadır. Gezegenimizdeki yaşam, organik kimyaya dayanıyor. Dünya’nın ilk dönemlerinde yaşamın başlaması için, suyun yanı sıra karmaşık organik moleküllerin de uzaydan gelmesi mi gerekliydi? Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Profesör Sara Russell, “Örnek üzerinde yapılacak ilk analizlerden biri, içerdiği tüm karbon bazlı moleküllerin belirlenmesi olacak” diyor. “Meteoritlere baktığımızda, asteroidlerin çok çeşitli organik moleküller içerdiğini biliyoruz. Ancak meteoritler genellikle kirli olduğu için, bu numune dönüşü bize Bennu’nun bozulmamış organik bileşenlerinin ne olduğunu keşfetme şansı verecek.” Profesör Lauretta da şunları ekliyor: “Aslında bu kirlenme sorunu yüzünden meteoritlerde proteinlerde kullanılan amino asitleri hiç aramamıştık. Bu nedenle, dışsal dağıtım hipotezi olarak adlandırdığımız, bu asteroidlerin proteinlerin kaynağı olduğu fikrine ilişkin anlayışımızı gerçekten ilerletmeyi umuyoruz.”