Menopoz ve Dönemleri: Belirtiler, Psikoloji ve Tedavi Yöntemleri

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Menopoz Nedir?

Menopoz, yaşamın doğal bir evresi olarak, bebeklik, ergenlik ve cinsel olgunluk dönemleriyle birlikte kadınların hayatında önemli bir yer tutar. Bu dönemde, yumurtalıklardaki (overler) folikül sayısı azalır ve bunun sonucunda östrojen üretimi de azalır. Zamanla, bu hormonun üretimi durur ve yumurtalıklar küçülmeye başlar. Menopoz kelimesi, Yunanca “mens” (ay) ve “pause” (durmak) kelimelerinden türetilmiştir. Dünya genelinde menopoz yaşı genellikle 45-55 yaş aralığındayken, Türkiye’de ortalama menopoz yaşı 46-48 olarak belirlenmiştir.

Menopez Dönemleri

Menopoz süreci, Dünya Sağlık Örgütü tarafından üç ana döneme ayrılır:

• Premenopoz: İlk belirtilerin başladığı dönemden menopozun gerçekleştiği zamana kadar olan süreyi kapsar. Bu süreçte yumurtalıklardaki folikül aktivitesi yavaşlar ve adet döngüsü düzensizleşir. Bu dönem birkaç ay veya yıl sürebilir.
• Menopoz: Kadının son adet kanamasının görüldüğü dönemdir.
• Postmenopoz: Menopozdan sonraki yaşlılık dönemine kadar süren yaklaşık 6-8 yıllık bir süreçtir. Bir kadının postmenopoz dönemine geçmesi için en az 12 ay boyunca adet görmemiş olması gerekmektedir.

Menopoz ayrıca oluşum biçimine göre de iki şekilde sınıflandırılır:

• Doğal Menopoz: Yaşlanma sürecinin doğal sonucudur.
• Erken Menopoz: 45 yaşından önce ortaya çıkan menopoza denir. Sebepleri arasında belirli hastalıklar, otoimmün rahatsızlıklar, radyoterapi, kemoterapi, enfeksiyonlar, çevresel etkenler, kürtaj ve düşükler, aşırı kilolu olmak ve hipotiroidizm sayılabilir.
• Cerrahi Menopoz: Bazı cerrahi operasyonlar sonucunda yumurtalıkların çıkarılmasıyla meydana gelir. Bu durumda adet döngüsü sona erer ve menopoz gerçekleşir.

Menopoz Belirtileri

Bir kadın menopoz sürecine girdiğini vücudundaki belirtilerle anlayabilir. Adet dönemlerinin düzensizleşmesi, uzaması ya da ağırlaşması, menopozun habercisi olabilir. Bu dönemde fiziksel ve psikolojik birçok değişiklik yaşanabilir:

• Ateş basması
• Gece terlemeleri
• Çarpıntı
• Baş dönmesi
• Bağ ağrıları ve hâlsizlik
• Meme hassasiyeti
• Kas ve eklem ağrıları
• Uyku bozuklukları
• İştah artışı
• Vücut tüylerinde artış
• Kilo artışı
• Cinsel organlarda çekilme (atrofi)
• Vajinal kuruluk ve cinsel ilişki sırasında ağrı

Bu fiziksel değişimlerin yaşlanma ile doğrudan bir bağlantısı yoktur, çoğunlukla psikolojik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Kaygı bozukluğu, depresyon, unutkanlık, öfke nöbetleri gibi ruhsal değişiklikler de bu dönemde sıkça görülmektedir. Östrojen azalması, vulva ve vajinada küçülmelere neden olur. Bu küçülmeler vulvada kaşıntı, sık idrara çıkma, idrar kaçırma gibi sorunlara yol açabilir.

Menopoz Döneminde Psikoloji

Menopoz, genellikle 45-50 yaşları arasında ortaya çıkar ve bu süreçte yumurtlama durur, dolayısıyla gebelik olasılığı ortadan kalkar. Menopoz öncesi süreçte ise ara kanamalar, uzun kanama dönemleri, akıntılar gibi durumlar görülebilir. Östrojen seviyesinin azalması, rahim içinin incelmesine sebep olur ve bu nedenle doktorlar bu bölgeyi dikkatle takip eder. Menopoz sürecinde yumurtalık kistleri gelişebilir; ancak bu kistlerin çoğu zaman içinde kaybolur. Yaşla birlikte rahimdeki myomlar, menopozdan önce hormon seviyelerine bağlı olarak büyüme gösterebilir, ancak menopozdan sonra büyümeleri durur.

Menopoz Tedavi Yöntemleri

Menopoz, genellikle tıbbi bir tedavi gerektirmez. Ancak, belirtileri hafifletmek ve yaşlanmayla birlikte ortaya çıkabilecek kronik durumları önlemek veya yönetmek için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Hormon tedavisi, menopoz belirtilerini yönetme amacıyla en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Östrojen tedavisi, sıcak basmalarını gidermede oldukça etkilidir. Doktor, bireyin tıbbi geçmişine göre en düşük dozda östrojen önerebilir.

Rahmi alınmayan kadınlar için östrojene ek olarak progestin kullanımı gereklidir. Uzun süreli hormon tedavisi bazı riskler taşısa da, menopoz sürecinde önemli faydalar sağlayabilir. Vajinal kuruluğu gidermek amacıyla vajinal östrojen tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi ile vajinal dokulara doğrudan az miktarda östrojen verilir, böylece kuruluk ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık azaltılabilir.

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) adı verilen bazı antidepresanlar, düşük dozda kullanıldıklarında sıcak basmalarını azaltabilir. Ayrıca, yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da sıcak basmalarına karşı rahatlama sağlayabilir. Osteoporozu önlemek için doktor, bireyin sağlık durumuna uygun çeşitli ilaçlar önerebilir.

Menopoz İçin Ne Yapılmalı?

Menopozla ilişkili belirtilerin çoğu geçici olup, etkilerini azaltmak için çeşitli adımlar atılabilir:

• Kalın giyinmek yerine ince ve kat kat giyinmek, sıcak basmalarını dindirebilir.
• Soğuk bir bardak su içmek veya serin bir ortamda bulunmak faydalı olabilir.
• Sıcak basmalarını tetikleyen faktörlerden (alkol, baharatlı yiyecekler, sıcak içecekler) kaçınmak önemlidir.
• Vajinal rahatsızlıkları azaltmak için su bazlı kayganlaştırıcılar kullanılabilir.
• Cinsel olarak aktif kalmak, vajinaya kan akışını artırarak kasların gevşemesini sağlar.
• Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendirerek bazı idrar kaçırma sorunlarını iyileştirebilir.
• Uyku kalitesini artırmak için kafein ve alkol tüketiminden kaçınmak önemlidir.
• Gevşeme teknikleri, derin nefes alma ve yoga gibi yöntemler menopoz semptomlarını hafifletebilir.
• Dengeli beslenmek, çeşitli meyveler, sebzeler ve tam tahıllar içeren bir diyet uygulamak önemlidir.
• Sigara içmekten kaçınmak, kalp hastalığı ve diğer sağlık sorunları riskini azaltır.
• Bitkisel tedavi yöntemleri kullanmadan önce mutlaka doktor tavsiyesi almak gereklidir.