Koronavirüs testleri ne kadar güvenilir?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Getty Images

Koronavirüs tespiti için laboratuvarlarda yapılan testlerin hastaları yanıltabileceğine dair telaşlar var.

Bazı ülkelerde, koronavirüse yakalandığından şüphelenilenlerin altı test sonucunun negatif çıkmasından sonra yedincisinde koronavirüs teşhisi konan hadiseler olduğu bildiriliyor.

Koronavirüsün birinci görüldüğü Çin’in Hubei vilayetinde de, yetkililer teşhis konulanların sayısını verirken kesin test sonuçlarını beklemek yerine sırf belirti gösterenler üzerinden data toplamaya başladı.

Sonuç olarak da tek bir günde 15 bine yakın olay bildirildi. Bu sayı, toplam salgın olayının dörtte birine denk geliyor.

Bu testler nedir ve neden problemli görülüyor?

Testler virüsün genetik koduna bakılarak yapılıyor.

Hastadan bir örnek alınıyor ve laboratuvarda genetik kodu çıkarılıyor. Tekrar tekrar kopyalanıyor ve küçük ölçüler genişletilerek tespit edilebilir hale getiriliyor.

Bu ‘RT-PCR’ testleri HIV ve grip üzere virüslerin tespit edilmesinde de kullanılıyor ve sonuçlar yüksek oranda başarılı oluyor.

Londra’daki King’s College Üniversitesi’nden Dr. Nathalie MacDermott, “Bu testler ekseriyetle çok sağlam oluyor, kusurlu olumlu yahut negatif sonuç oranı çok düşük” diyor.

Radiology isimli mecmuanın araştırmasına nazaran 167 hastanın beşine yapılan akciğer tomografisinde virüs görülmesine rağmen, yapılan testlerin sonuçları negatif çıktı. Öbür bir tarihte yine yapılan testte de sonuç bu sefer müspet çıktı.

Böyle çok sayıda durum yaşandı.

Bir tanesi de koronavirüse birinci dikkat çeken ve kendisi de kaptığı koronavirüsten hayatını kaybeden Çinli doktor Li Wenliang.

Doktor Li Wenliang, koronavirüs tanısı konmadan evvel yaptırdığı birkaç testin sonuçlarının negatif çıktığını söylemişti.

Çinli gazeteciler, altı kere test sonucu negatif çıkanların yedinci testte sonucun müspet çıktığı hadiseleri yazdı.

Singapur ve Tayland dahil birkaç farklı ülkede de benzeri durumlar yaşandı.

Sebebi ne olabilir?

Testler hakikaten yanlışsız sonucu gösteriyor olabilir. Yani hasta test yapıldığı anda koronavirüse şimdi yakalanmamış olabilir.

Çin’de grip, soğuk algınlığı ve öksürük kahrının yaygın yaşandığı bir devir, hasebiyle hastalar bu rahatsızlıkları koronavirüsle karıştırıyor olabilir.

Dr. MacDermott, “Koronavirüsün birinci belirtileri öbür teneffüs yolu enfeksiyonlarıyla büyük benzerlikler gösteriyor. Tahminen de birinci testlerinde şimdi virüse yakalanmamış olabilirler. Lakin vakitle virüsü kapmışlarsa daha sonra yapılan testler olumlu çıkabilir. Bu bir olasılık” diyor.

Getty Images

Bir başka ihtimal de hastaya koronavirüs bulaşmış olsa bile erken safhaları olduğu için tespit edilmesine yardımcı olacak bilgilerin gereğince gelişmemiş olması.

RT-PCR testleri genetik malzemeyi çok büyük oranlarda genişletiyor olsa da incelemeye sokulabilecek düzeye gelmeyebilir.

Dr. MacDermott, “Ama altı test sürmesi çok manalı gelmiyor. Ebola’da negatif bir test sonucundan sonra her vakit 72 saat beklerdik, virüse vakit verirdik” diyor.

Testin yapılma usulüyle de ilgili bir sorun olabilir.

Dr. MacDermott boğazdan yapılan testlerde hakikat örnek alınmamış olabileceğini söz ediyor.

Getty ImagesKoronavirüs

Alınan örnekler yanlışsız bir halde koruma edilmediyse bu da test sonucunun yanıltmasına neden olabilir.

Doktorların test yaparken boğazın yanlış kısmına bakıp bakmadıklarıyla ilgili de tartışma vardı.

Bu, burun ve boğazın da ötesinde akciğeri derinden etkileyen bir enfeksiyon.

Ama hasta öksürüyorsa, virüs tespit edilebilecek bir yere ulaşmış olabilir.

Bir öbür ihtimal de RT-PCR testinin yeni koronavirüs için uygun olmaması.

Testin geliştirilebilmesi için araştırmacılar evvel virüsün genetik kodundan bir kısım seçmeli. Buna primer deniyor. Virüsteki eşleşen kodu birleştirip büyümesini sağlıyor.

Bilim insanları virüsün genetik kodunda değişime uğramayacaklarını düşündükleri bir bölge seçiyor.

Primer ile hastadaki virüs ortasındaki eşleşme zayıfsa, enfeksiyon kapan hastanın test sonuçları negatif çıkar.

Bu kademede testlerle ilgili kesin bir şey söylemek imkânsız, münasebetiyle başka ülkelerin de nasıl bir ders çıkartması gerektiği de bilinmeyen.

Dr. MacDermott’a nazaran bu datalar çok büyük bir değişim yaratmayacak ancak bir uyarına dikkat çekiyor:

“Ama tekrar de belirtiler göstermeye devam eden hastaların yine test edilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.”