Kara delik birleşmesinin sinyalleri 7 milyar yıl sonra Dünya’ya ulaştı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

LIGO-VIRGO Collaboration

Sekiz adet Güneş’in toplam gücünün bir anda yayıldığını düşünün. İki kara delik ortasında şimdiye kadar gözlenen en büyük çarpışmayla ortaya çıkan yerçekimsel şok dalgası işte bu türlü bir güç açığa çıkardı.

Yaşanan çarpışmanın sinyallerinin yaklaşık 7 milyar yıl sonra Dünya’ya ulaşmış olmasına karşın, geçen yıl mayıs ayında ABD ve İtalya’daki lazer dedektörler tarafından algılanabilecek kadar güçlüydü.

Araştırmacılar çarpışan kara deliklerin, Güneş’in kütlesinin 142 katına eşit tek bir nesne meydana getirdiğini belirtiyor.

Bunun değeri şu: Bilim dünyası şimdiye kadar bu büyüklükte ya çok daha küçük kara deliklerin ya da çok daha büyük olanların izine rastlayabilmişti. Bu yeni müşahedeyle, Güneş’in kütlesinin 100 ile 1.000 katı büyüklüğünde, “orta büyüklükte” yeni bir kara delik sınıfı tespit edilmiş oldu.

Söz konusu müşahede, memleketler arası LIGO-VIRGO iştiraki tarafından açıklandı. İştirak, ABD ve Avrupa’da üç muhteşem hassas yerçekimsel dalga tespit sistemine sahip.

Kara delik nedir?

• Kara delik, kütlesi büyük bir kozmik cisimdir.
• Çekim alanı hiçbir maddesel oluşumun kendisinden kaçmasına müsaade vermeyecek derecede güçlüdür.
• İlksel kara deliklerin Büyük Patlama’dan (Big Bang) çabucak sonra oluştuğu düşünülüyor.
• Yıldızsal kara delikler ise bir yıldızın kendi merkezine gerçek çöküşü sonucu oluşur.
• Yalnızca belirli bir büyüklüğün üzerindeki yıldızların vefatıyla kara delik oluşabilir.
• Galaksi merkezlerinde bulunan kara deliklerin nasıl oluştuğu gizemini korumaktadır.

Devasa kozmik olayların ortaya çıkardığı titreşimleri “dinleyen” girişimölçer aygıtlar, 21 Mayıs 2019’da, saniyenin onda biri kadar süren ani bir sinyal algıladı.

Bilgisayar algoritmaları, dünyaya ulaşan sinyallerin, iki kara deliğin son anlarına ilişkin olduğunu belirledi. Çarpışan kara deliklerden biri Güneş’in 66 katı, oburu ise 85 katı kütleye sahip.

Fransa’daki Cote d’Azur Gözlemevi’nden Prof. Nelson Christensen, “Bu nitekim sıra dışı” yorumunu yaptı. BBC’ye konuşan Christensen, “Bu sinyal yedi milyar yıl boyunca yayılmış. Yani bu çarpışma, kainatın yarı yaşında gerçekleşti ve Dünya’daki dedektörlerimize şimdi ulaştı” dedi.

LIGO-VIRGO CollaborationLIGO-VIRGO laboratuvarı

Yerçekimsel dalgalar hakkında bilinenler

• Einstein’ın İzafiyet Teorisi’nin bir parçası
• Çarpışma üzere şiddetli olaylar sonucu uzayzaman dokusunda oluşan kıpırdanmalar manasına geliyor
• Hızı artan kütleler, ışık suratında yayılan dalgalar üretiyor
• Bu dalgaları algılayabilecek teknolojiye ulaşmak on yıllar aldı
• Bu alıcılar, birleşen kara delikler ve nötron yıldızlarını da tespit edebiliyor

Evrenin gelişmesine dair sonuçlar oluşmuş olabilir

Bilim insanlarının dikkatini en çok çekenlerden biri de 85 Güneş kütlesine sahip kara deliğin çarpışmada yer almasıydı. Bunun nedeni, şimdiye kadar kara deliklerin oluşmasına ait açıklamanın bu ölçekteki bir nesneye uygulanamaması.

Nükleer yakıtlarını tüketen yıldızların çekirdeklerinin çökmesi sonucu kara delikler oluşur. Lakin fizik, özel olarak 65 ve 120 Güneş kütlesi aralığındaki kara deliklerin oluşmasının imkansız olduğu kanaatindeydi. Bu kütle aralığındaki kara delikleri oluşturabilecek yıldızların parçalanarak geride hiçbir şey bırakmadığı tespit edilmişti.

Eğer bilim daha evvelki bu varsayımında haklı ise geriye tek bir açıklama kalıyor: 85 Güneş kütlesine sahip kara delik de öteki kara deliklerin çarpışmasıyla oluşmuş olabilir.

Glasgow Üniversitesi’nden Prof. Martin Hendry, bunun da cihanın gelişmesine ait birtakım sonuçları olacağı görüşünde:

“Daha büyük kara deliklerin oluşmasının bir yolu olarak, birleşmeler ortasında bir sıralama olabileceğinden bahsediyoruz. Pekala bu 142 Güneş kütlesindeki kara delik de öbür dev kara deliklerle birleşemez mi? Galaksilerin merkezindeki harika büyük kara delikler bu biçimde oluşmuş olamaz mı?”

LIGO-VIRGO

LIGO-VIRGO işbirliğinin 21 Mayıs 2019’da gözlemlediği ve GW190521 olarak isimlendirdiği bu olay iki akademik makale olarak yayımlanıyor.

Araştrımacılar, dedektörlerin hassaslığının geliştirilmesi ile birlikte daha çok ve daha sık kara delik olayı tespit edebileceklerini aktarıyor.