ECOWAS’ın Nijer’e Olası Askeri Müdahalesi ve Yaptırımlar

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ECOWAS’ın Nijer’e Müdahale İhtimali ve Sonuçları

Getty Images, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Nijer’de geçen ay meydana gelen askeri darbe sonrası cunta yönetimini ikna etmeye çalışırken, bu müdahalenin şiddet olaylarını artırabileceğinden endişe ediyor.

Demokratik bir seçim sonucunda iktidara gelen Nijer cumhurbaşkanının yönetimi yeniden devralmasını isteyen ECOWAS, ülkeye askeri müdahale seçeneğini değerlendirmekte. Afrika Birliği de, darbenin ardından Nijer’in üyeliğini askıya aldığını duyurdu. Peki, ECOWAS hakkında neler biliniyor? Nijer’e yönelik yaptırımları nelerdir? Hangi ülkelerden oluşmaktadır?

28 Mayıs 1975’te Batı Afrika ülkeleri arasındaki bütünlüğün ve ekonomik işbirliğinin teşvik edilmesi amacıyla kurulan ECOWAS, 15 üye ülkeden oluşur. Bu ülkeler şunlardır:

• Benin
• Burkina Faso
• Fildişi Sahili
• Gambiya
• Gana
• Gine
• Gine-Bissau
• Liberya
• Mali
• Nijer
• Nijerya
• Sierra Leone
• Senegal
• Togo
• Kuruluşun iki yıl sonrasında katılan Cape Verde

ECOWAS kurucu üyelerinden biri olan Moritanya, Aralık 2000’de oluşumdan ayrıldığını açıklasa da, Ağustos 2017’de yeni bir yedek üyelik anlaşması imzalamıştır. ECOWAS genel sekreterliğinin merkezi, Nijerya’nın başkenti Abuja’dadır. 200 milyonu aşan nüfusu ile Nijerya, bölge nüfusunun neredeyse yarısını barındırmaktadır. Ayrıca, ECOWAS yönetiminin finansmanı dahil, bu oluşuma en büyük kaynağı sağlayan ülke Nijeryadır.

Getty Images, ECOWAS’ın en büyük üye ülkesi olan Nijerya’nın Cumhurbaşkanı Bola Tinubu, aynı zamanda oluşuma başkanlık etmektedir. 2007 yılında siyasi yönüyle güçlü bir komisyona dönüşen ECOWAS, başkan, başkan yardımcıları ve 13 delegeden oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Oluşumun çeşitli proje ve programları bu merkezden yönetilmektedir. Üye ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların barışçıl bir şekilde çözülmesi, komşu ülkeler arasında aktif işbirliğinin sağlanması ve ekonomik gelişmenin temel ön şartı olarak barış ortamının teşvik edilmesi, ECOWAS’ın temel ilkelerindendir.

Bu bağlamda, ECOWAS “insan haklarının ve hukukun üstünlüğünün ciddi bir biçimde ihlal edildiği”, aynı zamanda “demokratik bir seçimle iktidara gelen hükümetin devrildiği veya devirmeye teşebbüs edildiği” durumlarda askeri müdahale mekanizmalarını devreye sokabilmektedir.

Daha Önce Hangi Ülkelere Müdahalede Bulundu?

ECOWAS’ın ilk askeri müdahalesi 1990 yılında iç savaşın sürdüğü Liberya’ya olmuştur. O dönemde ECOWAS İzleme Grubu (ECOMOG) olarak bilinen oluşum, bu müdahalesi sırasında 12 bin asker göndererek eşi benzeri görülmemiş bir bölgesel gücü devreye sokmuştur. Nijerya’nın liderliğindeki ECOMOG, 1998 yılında da Sierra Leone’deki iç savaşa müdahale ederek askeri cuntayı ve isyancı müttefiklerini başkent Freetown’dan çıkarmıştır. Cuntanın devirdiği Cumhurbaşkanı Ahmad Tejan Kabbah bir yıl sonra yeniden göreve getirilmiştir.

Getty Images, ECOWAS ülkelerinin genelkurmay başkanları, demokrasinin yeniden inşası için bir ‘ihtiyat kuvveti’ oluşturma ve olası bir müdahaleyi başlatmak için bir tarih belirleme hazırlığı içerisindedir. Bölgesel güçler daha önce Gine-Bissau, Fildişi Sahili ve Mali’ye müdahale etmiştir. ECOWAS’ın son askeri müdahalesi ise 2017 yılında Gambiya’ya olmuştur. Dönemin Gambiya Cumhurbaşkanı Yahya Jammeh’in sürgüne gönderilmesi amacıyla komşu ülke Senegal’den 7 bin asker gönderilmiştir. Yönetim, Jammeh’i seçimlerde yenilgiye uğratan Adama Barrow’a devredilmiştir.

Daha önceki müdahalelerin tamamında üye ülkeler, bu askeri operasyonları desteklemek amacıyla kendi askerlerini göndermişlerdir. Bu defa, ECOWAS’a başkanlık eden Nijerya’ya böyle bir destek sağlanması değerlendirilmektedir. Nijerya ordusunun ECOWAS içindeki büyüklüğü, Nijer’e olası bir askeri müdahale durumunda, Nijer ve Nijerya arasında bir “savaş” ihtimalini gündeme getirmektedir. Bununla birlikte, güvenlik uzmanları Nijerya’nın Batı Afrika’da barışın korunmasına yönelik çabalarının, ülkenin bölgede barış, güvenlik ve istikrar sağlama hedefine olan bağlılığını gösterdiğini belirtmektedir.

Nijer’e Yönelik Yaptırımlar

General Abdourahmane Tchiani’nin liderliğindeki bir grup asker, 26 Temmuz’da Nijer’in seçilmiş Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’u gözaltına alarak hükümeti devirdiklerini ilan etmiştir. Bu durum, bölgesel bir siyasi krizi tetiklemiştir. Nijer’deki cunta yönetimine karşı bir ihtiyat kuvvetinin acilen oluşturulması ve harekete geçirilmesi çağrısında bulunan ECOWAS liderleri, bu durumun barış ve demokrasi protokolünün ihlal edildiğini belirtmişlerdir. Hızla Nijer’e yönelik yaptırımları uygulamaya koyan ECOWAS, Cumhurbaşkanı Bazoum’un yeniden görevine getirilmesini talep etmiş, aksi halde askeri müdahalede bulunacağı tehdidinde bulunmuştur.

ECOWAS ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik ve Parasal Birliği (UEMOA), Nijer’e yönelik ekonomik ve finansal ablukayı devreye sokmuştur. Sınırlar kapatılarak gıda dahil bazı temel malların Nijer’e girmesi engellenmiştir. Nijerya ise, Nijer’e sağladığı elektriği kesmiştir. Nijer, elektriğinin yüzde 70’ini daha büyük bir ülke olan komşusu Nijerya’dan temin etmekteydi. Bunun sonucunda başkent Niamey ve birçok büyük şehir karanlığa gömülmüş, işyerleri ve haneler de olumsuz etkilenmiştir.

Getty Images, Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, Nijer darbesini değerlendirmek üzere ECOWAS Başkanı Omar Touray ile bir araya gelmiştir. Nijer’deki askeri darbenin “kabul edilemez olduğunu” ifade eden Ouattara, “Cumhurbaşkanı Bazoum’u rehin tutuyorlar. Bunu bir terör eylemi olarak görüyorum. Bu duruma daha fazla izin veremeyiz. Harekete geçmemiz gerekiyor.” şeklinde konuşmuştur.

Ouattara, ülkesinin askeri müdahale olması durumunda 850 ila 1.100 askerle bölgesel güçlere katkıda bulunmaya hazır olduğunu duyurmuştur. Gana’da 17-18 Ağustos tarihlerinde bir araya gelen bölgedeki genelkurmay başkanları, diplomatik kanallar üzerinden bir süreç devam ederken Nijer’e olası bir askeri müdahale için tarih belirledikleri sinyalini vermişlerdir. ECOWAS içinde tepkiye neden olan bir konu ise, üç üye ülke olan Mali, Burkina Faso ve Gine’nin de halihazırda askeri yönetim altında bulunmasıdır. Darbeler nedeniyle bu ülkeler blok içinde siyaseten aktif olamazken, bölgede dördüncü bir ülkenin darbe yapması halinde, bu durum Batı Afrika demokrasisi üzerinde yıkıcı etkilere yol açabilir.

Öte yandan, ECOWAS devrilen cumhurbaşkanını göreve geri getirmek için güç kullanma yönünde harekete geçerse, Nijerya’nın üzerinde baskınlık kurduğu 15 üyelik blok, 1990’dan bu yana 7. kez bir üye ülkeye asker göndermiş olacaktır.