Borderline Kişilik Bozukluğu ve İlişkiler: Zorluklar ve Çözüm Yolları

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Borderline Kişilik Bozukluğu: İlişkiler Üzerindeki Etkileri

Getty Images “Borderline kişilik bozukluğu teşhisi konulduğunda, bir daha hiçbir sağlıklı ilişki kuramayacağımı düşündüm.” 21 yaşındaki Mae, bu yılın başlarında kendisine sınırda, ya da bilinen adıyla borderline kişilik bozukluğu (BPD – İng: ‘Borderline Personality Disorder’ın kısaltılması) teşhisi konulduğunda tam da böyle hissetti. Bu sosyal medyada da çok sayıda kişi tarafından paylaşılan bir duygu. TikTok’ta bu konuyla ilgili yapılan paylaşımlardan birinde, “BPD” ile ilgili benzer düşüncelere sahip bir grup insanın görüşleri yer aldı. “#bpdisorder” etiketiyle yayımlanan bu video, 500 binden fazla kişi tarafından izlendi. BPD, sosyal medyada her geçen gün daha fazla görünür hale geliyor.

Edinburgh Üniversitesi’nde çocuk ve ergen psikiyatristi ve öğretim görevlisi olan Dr. Liana Romaniuk’a göre, bunun nedeni gençlerin, önceki nesillerden farklı bir bakış açısına sahip olması. Dr. Romaniuk, birlikte çalıştığı pek çok gencin kendisinde BPD olup olmadığını sorduğunu hatırlatıyor ve “Bence bu giderek artan bir farkındalık” diyor. BPD, duygusal dengesizliğe neden olan ve bireylerin ruh hallerini yönetme şekilleriyle diğer insanlarla etkileşim kurma biçimlerini etkileyebilen bir ruh sağlığı sorunu olarak tanımlanıyor. Her 100 kişiden birinin bu rahatsızlığa sahip olduğu düşünülüyor.

Bu teşhis konulan birçok kişi, çocukluk dönemlerinde ihmal ya da travma yaşamış olabilir. Bu durum, yetişkinlik dönemlerinde ilişkilerini zorlaştırabilir. Dr. Romaniuk, travmanın illa ki korkunç veya kötü bir anı olarak algılanmaması gerektiğini belirtiyor. Ona göre, ebeveynlerin ayrılması, duygusal mesafe, aile üyelerinden birinin ya da bir akrabanın kaybı da bu durumu etkileyebilir.

Getty Images BPD’si olan bazı kişiler, partnerlerini sürekli arama ve onlara mesaj atma isteği duyabilirler. BPD teşhisi, toplumda bazen utanılacak bir durum olarak görülebilir. Ancak Dr. Romaniuk, bunun artık değişmekte olduğunu ifade ediyor: “Mesleki olarak, geçmişte BPD’nin tedavi edilemez olduğuna veya bu insanların manipülatif davrandığına dair birçok eski ve yanlı görüş vardı. Neyse ki, şu anda birlikte çalıştığım hiç kimse bu görüşü savunmuyor.” Dr. Romaniuk, BPD’nin aslında bir kişilik bozukluğu mu yoksa geçmiş travmalara bir tepki mi olduğu konusunda mesleki çevrelerde “devam eden bir tartışma” olduğunu söylüyor. “‘Kişilik bozukluğu’ ifadesini kullanmakta zorluk çekiyorum; bunu söylediğinizde birini kalbinden bıçaklıyormuşsunuz gibi hissediyorsunuz” diyor ve şöyle devam ediyor: “Bireyde temelde bir sorun olduğunu söylemiş oluyorsunuz gibi yankılanıyor. Oysaki durum bu değil; ben bunu daha çok, o kişilerin hayatta kalmaları ve uyum sağlamaları açısından ele alıyorum.”

İlişkilerde ‘Takıntılı’ Olmak

Getty Images BPD, ilişkileri zorlayabilir. Mae, BPD’yi araştırma sürecine, ilişkilerinde “takıntılı” ve endişeli hale geldiğini fark etmesiyle başladı. Mart 2021’de kendisine BPD teşhisi konan genç kadın, “Bir ilişki içindeyken semptomlarımın çok daha güçlü ve işlevsiz olduğunu fark ettim” diyor. “Çabuk bir şekilde takıntılı hale gelebiliyordum. Sürekli aramak ya da mesaj atmak istiyorum. Diğer arkadaşlarımdan kendimi soyutluyorum, hoşlandığım şeyleri bir kenara bırakıyorum ve tüm zamanımı o kişiye adıyorum.” BPD’si olmayan birine önemsiz bir olay gibi görünen durumlar, BPD’si olan biri için felaket gibi hissedilebilir.

“Bir keresinde, erkek arkadaşımdan mesaj aldığımda arkadaşımın evindeydim. Mesajın tonu beni gerçekten ürküttü ve ‘benim gitmem lazım’ diyerek tüm eşyalarımı toparlayıp, hemen 15 dakikalık bir mesafedeki sevgilimin yanına gittim.” Terk edilme korkusu, insanı çok kötü bir durumla karşı karşıya kalmış hissi yaratabilir. Mae, “Son ilişkilerimin son birkaç haftasında, gideceğimi söyleyerek, gerçekten de kindar bir biçimde onlardan ayrılıyordum” diyor ve şunları ekliyor: “Ancak en nihayetinde onlar beni terk ediyordu. Mahvolmuş hissediyordum. Onları arıyordum ve tekrar bir araya gelmek için yalvarıyordum. İlişkilerin sona ermesi doğrudan BPD tanımıyla ilgiliydi.” Teşhisinden bu yana Mae, diyalektik davranış terapisi (DBT) adlı bir tedaviye başladı. Bu tedavi, duygularını düzenlemekte zorlanan insanlar için bir tür konuşma terapisi. Mae ayrıca antidepresan kullanmaya da başladı. “Kendimi çok daha olumlu hissediyorum” diyen Mae, “Teşhis ilk konulduğunda idam cezasına çarptırılmış gibi hissettim. Sanki hayatımın geri kalanında böyle kalacakmışım gibiydi. Ama DBT bana bir çıkış yolu gösteriyor” diyor.

Dr. Romaniuk’un ifade ettiği gibi, BPD teşhisi konan herkesin aynı şekilde davranmayacağını bilmek önemli: “Bir grup insanı üç harfe bağlı olarak tek bir değerlendirmenin içerisine sokamazsınız.”

BPD Belirtileri mi Yoksa Rahatsız Edici Davranışlar mı?

Getty Images Uzmanlar, “dürüstçe kurulacak diyaloğun” sağlıklı bir ilişki için çok önemli olduğunu vurguluyor. BPD tanısı konmuş kişilerin partnerleri için de durum zorlayıcı olabilir. Bu durumdaki birçok kişi sağlıklı ilişkiler kurabilse de, Ellen*’in eski sevgilisi oldukça zorlandığını belirtiyor. 32 yaşındaki kadın, geçen yıl BPD’li bir kişiyle çıkmaya başlamış. “BPD’si olmasaydı her şeyin nasıl farklı olacağını bilmiyorum. Sanırım pek çok kötü davranışını mazur gördüm çünkü bunun durumunun bir parçası olabileceğini düşündüm.” Sevgilisinin, kendisini yalnız bırakması sebebiyle suçlamaya başladığını, bu nedenle işten eve erken dönmeye başladığını anlatıyor: “BPD olduğunu düşünerek çok fazla tahammül gösterdim. Üç günde bir beni terk etmeye başladı. Gecenin bir yarısı gidiyor, sonra geri gelip bana hayatının aşkı olduğumu söylüyordu.” Ellen, sevgilisinin davranışlarının bir kısmının rahatsız edici veya taciz edici olduğunu ifade ediyor.

Peki, karşıdaki kişinin bu tarz davranışlar sergilemesi ne kadar adil? Dr. Romaniuk, bu sorunun gerçekten de insan olarak özümüze dokunan bir yanı olduğu için oldukça önemli olduğunu düşünüyor: “BPD’si olan biri olsanız da, yine kendinizsiniz. Evet, bazı durumlarda tepkilerinizi daha keskin bir şekilde verebilirsiniz, ancak bir seviyede hala sorumluluk sahibisinizdir. Davranışlar çoğu zaman manipülatif olmayabilir, ama bazen buna da tanık olabilirsiniz.” Ancak çoğu zaman bu tür davranışlar terk edilme korkusu nedeniyle ortaya çıkıyor. Dr. Romaniuk, “BPD’si olan kişilerin bana söylediğine göre, itilmeden önce itme düşüncesi hakim oluyor” diyor. “Bir ilişkiyi bitirmek için bir bahane uydurabilirsiniz. Ya da sevgilinizin sizi sevip sevmediğini anlamak için bazı sınamalar yapabilirsiniz. Bu aleni bir manipülasyon değildir, bilinçaltıdır. Hayatta kalmak açısından en kötüsünü bekleyip savunma almak her zaman iyi bir yoldur.”

Dr. Romaniuk, partnerlerden birisinin BPD’si varsa “dürüst bir diyaloğun” önemine işaret ediyor. Ayrıca, BPD’si olan her kişinin birbirinden farklı olduğunu ve tanının kişileri belirli davranışlara yatkın hale getirmediğini de vurguluyor: “Tanıdığım bazı en sevgi dolu, en dinamik ve enteresan insanlar BPD teşhisi almış durumdalar.”
*Bazı isimler değiştirilmiştir.