Dr. Canan Dağdeviren’in Giyilebilir Ultrason Tarayıcı ile Meme Kanserinde Erken Teşhis

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dr. Canan Dağdeviren’in Çığır Açan Giyilebilir Ultrason Tarayıcı

Dünyaca ünlü bilim insanı Dr. Canan Dağdeviren, MIT (Massachusetts Institute of Technology) Media Lab’deki ekibiyle, meme kanserinin erken teşhisinde devrim yaratabilecek bir cihaz geliştirdi. Bu yenilikçi giyilebilir ultrason tarama cihazı, sütyene entegre edilerek kadınların kolayca ve düzenli olarak meme taraması yapmasına olanak tanıyor. Yaklaşık 6 yıl süren titiz çalışmaların ardından, cihazın insan deneyleri başarıyla gerçekleştirildi ve patent başvurusu Amerika Birleşik Devletleri’nde onaylandı. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, meme kanseri en yaygın görülen kanser türü olarak öne çıkıyor. 2020 yılında yalnızca 2,3 milyon kadına meme kanseri teşhisi konmuş ve maalesef 685 bin kadın bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Dr. Dağdeviren, daha önce giyilebilir kalp pili icadıyla da adını duyurmuş ve medikal teknoloji alanında birçok ödül kazanmıştır. Son buluşunun hikayesini, araştırma sürecini ve gelecekteki hedeflerini BBC Türkçe‘ye anlattı.

Elektronik Sütyen: Nasıl Çalışıyor?

Elektronik sütyen projesi, yaklaşık 6,5 yıldır üzerinde çalıştığımız bir yenilik. MIT Media Lab’de, vücutla uyumlu elektronik cihazlar üretiyoruz. Bu özel cihaz, kadınların meme kanserini erken teşhis edebilmesi için tasarlandı. İlk prototipini tamamladık, insan deneyleri yapıldı ve geçtiğimiz hafta patentini aldık. Hedefimiz, bu teknolojinin sadece laboratuvar ortamında kalmaması, aynı zamanda gerçek hayatta da milyonlarca kadın tarafından kullanılabilir hale gelmesidir. Yılda 11 milyon kadının hayatını değiştirme potansiyeline sahip olduğunu düşünüyoruz. Şu anda cihazı daha da küçültme ve portatif hale getirme çalışmalarımız devam ediyor. Kullanıcılar, sütyenlerini giydiklerinde, herhangi bir fiziksel baskı olmaksızın tüm memenin ultrason görüntüsünü alabilecekler. Bu görüntü, bilgisayarlarına veya telefonlarına gönderilerek büyük veri toplayabilecekler.

Mamografi Yöntemi ile Karşılaştırma

Günümüzde teşhis için en yaygın yöntem mamografi. Ancak, bu yöntem hem etkili hem de yüksek radyasyon riski taşıyor. Fiziksel olarak acı veren bu süreç, birçok kadının yaptırmaktan kaçınmasına neden oluyor. Ayrıca, sıkı meme dokusuna sahip olan kadınlar için doğru sonuç verme olasılığı düşük. Kadınların %55’i, mamografi arasında kansere yakalanıyor ve bu durumda hayatta kalma olasılıkları %22’ye kadar düşüyor. Erken teşhis ile bu oranı %98’e çıkarmayı umuyoruz.

Teknolojiyi Kadınlara Armağan Ediyorum

Bu proje, benim için büyük bir anlam taşıyor. Hem teyzeme verdiğim sözü tutmak hem de meme kanseri riski yüksek olan kadınlara yardımcı olabilmek adına bu teknolojiyi geliştirdim. Bir kadının, diğer bir kadının ihtiyaçlarını daha iyi anlayabileceğini düşündüğüm için bu cihazı tasarladık. Harika öğrencilerim ve iş arkadaşlarımla birlikte çalışarak bu projeyi hayata geçirdik. Gelecek aşamada, bu teknolojiyi daha fazla kadına ulaştırmak için bir şirket kurmayı hedefliyoruz. Özellikle, mamografi veya ultrasona erişim imkanı olmayan kadınlar için bu cihazı daha ulaşılabilir hale getirmeyi planlıyoruz.

Erişilebilirlik ve Maliyet

Bu soruların yanıtlarını zamanla bulacağız. Ne sıklıkta tarama yapılması gerektiğine, tıp doktorları ve onkoloji uzmanlarıyla birlikte karar vereceğiz. Ancak, ne kadar çok veri toplayabilirsek, sonuçlara o kadar daha iyi ulaşabileceğimizi düşünüyoruz. Şu an için cihazın maliyeti yaklaşık 1.000 dolar, ama üretim arttıkça maliyetin düşmesini bekliyoruz. İleride, bu cihazla her gün ölçüm yapmak bile sadece 3 dolara mal olacak. Geleneksel mamografi veya ultrasona ise 2.000-2.500 dolar harcanıyor. Bu teknoloji, hem hayatta kalma oranlarını artıracak hem de meme kanseri tedavisine harcanan yıllık maliyetleri yarıya düşürecek. Örneğin, 2022 yılında ABD’de kansere harcanan toplam bütçe 28 milyar dolardı.

Ultrason Teknolojisi ve Görüntüleme Sistemi

Bu cihazın en önemli özelliklerinden biri, hiçbir radyasyon içermemesi. Ultrason dalgalarını kullanarak çalışıyor ve piezoelektrik bir malzeme ile destekleniyor. Voltaj uygulandığında, cihaz şekil değiştiriyor ve bu değişim dalgalar oluşturarak etin içine nüfuz ediyor. Herhangi bir anormallik olduğunda dalga geri yansıyor ve bu yansıma piezoelektrik malzeme ile kaydediliyor. Elde edilen analog sinyal dijital sinyale dönüştürülerek ultrason görüntüsü oluşturuluyor. Kendi deneyimlerimden yola çıkarak, bu cihazı kendi karnımda denemiştim ve sonuçları oldukça tatmin ediciydi.

Projenin İlham Kaynağı: Fatma Teyze

Bu projenin arkasında acı bir hikaye var. 2015 yılında, teyzem Fatma, rutin bir kontrol sırasında çok agresif bir meme kanserine yakalandı ve sadece 6 ay hayatta kalabildi. Ben o dönemde MIT’de doktora sonrası çalışıyordum ve onun yanına gitmek için hemen izin aldım. Teyzemle geçirdiğim son günlerde, ona daha iyi bir çözüm sunabilmek için birlikte bir proje tasarladık. Bu fikir, onun hayatta olmasını sağlamak için geç kalınmadan meme değişikliklerini incelemeye yönelikti. Şimdi, bu hayali gerçeğe dönüştürmüş olmanın mutluluğunu yaşıyorum.

Aile Motivasyonu ve Bilimsel Çalışmalar

Deneylerimizi aile üyelerimizin hastalıklarına çare bulabilmek adına gerçekleştiriyoruz. Giyilebilir kalp pili projem de, genç yaşta vefat eden dedem için geliştirilmişti. Ayrıca, 4 ay önce anne oldum ve bu süreçte verimliliğimin arttığını düşünüyorum. Oğlum Tayga ile birlikte olaylara bakış açım değişti. Onunla birlikte yeniden doğmuş gibi hissediyorum.

Gençlere İlham Olmak

Birçok genç bilim insanına danışmanlık yapıyorum ve onların bana gösterdiği ilgi beni mutlu ediyor. Türkiye’den gelen gençlerin, benim projelerimden etkilenerek kendi alanlarında ilerlemesi beni gururlandırıyor. Benim en büyük misyonum, gençlerin “Ben de yapabilirim” düşüncesini kafalarında yeşertmektir.

Gelecekteki Projeler ve Hedefler

Bilim hayatımda en unutamadığım an ya da proje, henüz yapmadığım projelerdir. Her proje birbirinden güzel ve hepsinin kendine özgü anıları var. Ancak, en güzel projelerimin gelecekte bana ulaşacağını düşünüyorum. Henüz yolun başındayım ve daha birçok başarıya imza atmayı hedefliyorum.

Dr. Canan Dağdeviren Kimdir?

Canan Dağdeviren, son yıllarda bilim dünyasında kendine önemli bir yer edinmiş Türk bilim kadınlarından biridir. 1985 yılında İstanbul’da doğan Dağdeviren, ilk ve orta öğrenimini Kocaeli’de tamamladıktan sonra Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği bölümünde eğitim aldı. 2009 yılında Sabancı Üniversitesi’nde Malzeme Bilimi ve Mühendisliği programında yüksek lisans yaptı ve aynı yıl Fulbright bursu ile ABD’ye gitti. 2014 yılında Illinois Üniversitesi’nde Malzeme Bilimi ve Mühendisliği alanında doktora derecesini aldı. Dr. Dağdeviren, giyilebilir elektronik cihazlar üzerine yaptığı çalışmalarla dikkat çekti ve şu anda MIT Media Lab’de projelerine devam etmektedir. Harvard Üniversitesi’nde genç akademi üyeliği de bulunmaktadır. Geçmişteki çalışmalarıyla Forbes dergisinin “30 yaşından küçük 30 bilim insanı” listesine girmeyi başarmıştır.