Sürdürülebilir Beslenmenin Önemi ve Uygulamaları

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sürdürülebilir Beslenmenin Önemi

Sürdürülebilir beslenme, küresel gıda sistemimizin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Beslenme ve diyet uzmanı Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu, “Sürdürülebilir beslenme, güncel bir konu olmasına rağmen aslında yeni bir kavram değildir” şeklinde vurguladı. “Sağlıksız Üretimler Büyük Risk Taşıyor”

Prof. Dr. Garipağaoğlu, “Sürdürülebilirliği olmayan ve sağlığı olumsuz etkileyen gıda üretimleri, hem insan sağlığı hem de dünya için büyük riskler oluşturmaktadır” dedi. Bu bağlamda, sürdürülebilir beslenme modeli ile ilgili temel bilgileri Cumhuriyet.com.tr’den Melis Gülercan’a açıkladı.

Sürdürülebilir Beslenme Nedir?

Sürdürülebilir beslenme, sağlıklı yaşamı destekleyen, çevre üzerinde düşük etki bırakan, gıda ve beslenme güvenliğini sağlayan, insan ve doğal kaynakları optimize eden, biyoçeşitliliği koruyan, kültürel olarak kabul gören, erişilebilir, ekonomik, beslenme açısından yeterli ve güvenli bir beslenme alışkanlığı olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram, dünya nüfusunun artışı, iklim değişikliği, yaşam tarzındaki değişiklikler ve şehirleşme gibi faktörlerle yeniden önem kazanmıştır.

Sürdürülebilir beslenme, daha yaşanabilir bir dünya oluşturmak için gıda israfını azaltmayı, çevreye en az zarar verecek şekilde beslenmeyi ve beslenmeye bağlı bulaşıcı olmayan hastalık riskini minimize etmeyi hedefler. Aynı zamanda, yaşamın her aşamasında fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan iyi olma halini desteklemesi beklenir. Sürdürülebilirlik, dünya genelinde gıdaya erişimdeki adaletsizlikleri önlemeyi amaçlamaktadır; bu nedenle sürdürülebilir tarım ve gıda üretim sistemleri büyük önem taşımaktadır.

Yetersiz ve Aşırı Beslenmenin Sağlık Üzerindeki Etkileri

Yetersiz, dengesiz ve aşırı beslenmenin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için doğru besin tercihleriyle beslenmenin iyileştirilmesi, milenyumun öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır. Bu konuda, Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere birçok kuruluş, beslenmeyi iyileştirme yaklaşımları ve stratejileri üzerinde çalışmalar yapmaktadır.

Günümüzde tüketiciler de sağlıklarını korumak amacıyla daha bilinçli davranmaya çalışmakta, ilaç kullanmak yerine doğru beslenerek sağlıklarını koruma yolları aramaktadır. Tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat’ın 2500 yıl önce “Besinler ilacınız, ilacınız besininiz olsun” sözü bu hedefe zemin hazırlamıştır.

Bu bağlamda, doğal, organik ve sağlıklı beslenme modelleri gibi çeşitli arayışlar gündeme gelmiştir. Sürdürülebilirlik kavramı, beslenme alanında da önemli bir yer edinmiştir.

Sürdürülebilir Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları

Sürdürülebilir sağlıklı beslenme alışkanlığı, aşağıdaki unsurları içerir:

• Yaşamın ilk 6 ayında yalnızca anne sütü ile beslenme.
• Uygun ve zamanında başlanan tamamlayıcı besinlerle birlikte anne sütünün 2 yaş ve sonrasında da devam ettirilmesi.
• İşlenmiş gıdaların sınırlanması ya da az işlenmiş gıdaların tercih edilmesi.
• Bol miktarda tam tahıllar, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, sebze ve meyve tüketimi.
• Kontrollü miktarda hayvansal besin tüketimi ve kırmızı etin azaltılması.
• Güvenli ve temiz içme suyu sağlanması.

Akdeniz Beslenme Modeli

Akdeniz Beslenme Modeli, sürdürülebilir beslenme alışkanlığı için mükemmel bir örnek teşkil etmektedir. Amerikalı bilim insanı Ancel Keys tarafından keşfedilen bu model, soğuk sızma zeytinyağı, sebzeler, meyveler, ekmek, tahıllar, kuru baklagiller ve kuru yemişlerin bolca tüketilmesini, balık, tavuk, yumurta, süt ürünleri ve kırmızı şarabın ise orta seviyede tüketilmesini önerir. Şeker ve tatlılar ile kırmızı etin ise az miktarda tüketilmesi sağlıklı bir yaklaşım olarak benimsenir.

Akdeniz Beslenme Modeli, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından insanlığın kültürel mirası olarak kabul edilmiştir. 2012 yılında da Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından gezegenin en sürdürülebilir beslenme modeli olarak tanımlanmıştır.

Sürdürülebilir Beslenme İçin Neler Yapabiliriz?

• Beslenmenizde çeşitliliğe yer verin.
• Hayvansal kaynaklı besinlerin (et, tavuk, yumurta, süt, yoğurt, peynir vb.) yerine bitkisel kaynakları tercih edin.
• Kuru baklagillerin, tam tahılların ve kuruyemişlerin tüketimini artırın.
• Şeker, yağ ve tuz içeren paketlenmiş gıdaların alım sıklığına dikkat edin.
• Mevsiminde üretilen sebze ve meyveleri ile avlanan balıkları tercih edin.
• Yerel besinleri tüketin ve yerli üreticilerden alışveriş yapmaya özen gösterin.
• Alışverişe çıkmadan önce ihtiyaç listesi hazırlayın; bu, gereksiz alışveriş yapmanızı engeller.
• Satın aldığınız gıdaları doğru koşullarda saklayarak israfı önleyin.
• Besinlerin nereden geldiğini sorgulayın; yerel ve sürdürülebilir kaynaklardan gelen ürünleri tercih edin.
• Gıda israfını önleyin; gıdaların tüm kısımlarını değerlendirin.
• Ambalaj ve plastik kullanımını azaltarak geri dönüştürülebilir ürünleri tercih edin.
• Mutfakta geçirdiğiniz zamanı azaltın ve daha az harcama yaparak sağlıklı yemekler hazırlayın.