Facebook’un Kuruluşu, Gelişimi ve Veri Skandalları

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Facebook’un Kuruluşu ve Gelişimi

Dünya genelinde 2,7 milyar aktif kullanıcıya ulaşarak en çok kullanıcıya sahip sosyal ağ unvanını elinde bulunduran Facebook, 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kuruldu. Başlangıçta yalnızca Harvard öğrencilerine yönelik olan bu platform, kısa sürede Boston çevresindeki okulları da kapsayacak şekilde genişledi ve yalnızca iki ay içinde Ivy League okullarının tamamını bünyesine kattı. Facebook’un tüm e-posta adreslerine açılması ise 2006 yılında gerçekleşti.

Peki, sadece Harvard öğrencileri için tasarlanan bu platform nasıl bu kadar tartışmalı bir hale geldi? Hakkında hangi suçlamalar yapıldı? İşte Facebook’un tarihçesi ve gelişimi hakkında detaylar…

Facebook Nedir ve Nasıl Kuruldu?

Facebook, insanların birbirleriyle iletişim kurmalarını ve bilgi alışverişi yapmalarını sağlamak amacıyla yaratılmış bir sosyal ağdır. 2004 yılında, Harvard Üniversitesi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kuruldu. O yılın Nisan ayında, Zuckerberg, Dustin Moskovitz ve Eduardo Saverin ile birlikte “TheFacebook LLC” adı altında bir şirket kurarak Facebook’a kurumsal bir kimlik kazandırdı.

Facebook’a yapılan ilk büyük yatırım, 2004 yılının Haziran ayında Peter Thiel tarafından sağlanan 500 bin Amerikan doları oldu. Ardından, 2005 yılında Accel Partners’tan 13 milyon dolarlık bir yatırım alındı. Başlangıçta Columbia Üniversitesi başta olmak üzere çeşitli Amerikan üniversiteleri arasındaki bağlantıyı güçlendirmeyi hedefleyen Facebook, kısa sürede tüm Amerika’nın okullarında yaygın hale geldi.

İlk yılın sonunda, Ivy League okullarının tamamını kapsayan Facebook, zamanla liseler ve büyük şirketler tarafından da kullanılmaya başlandı. 11 Eylül 2006 tarihinde, 13 yaş üstü herkesin e-posta doğrulaması ile üye olmasına izin verildi. Bugün, dünya genelinde en fazla ziyaret edilen web sitelerinden biri olmayı başardı.

Neden Mavi Renk?

Ücretsiz olan Facebook, gelirini reklamlar, logo sponsorları ve çeşitli gruplardan sağlıyor. Platformun ismi, Amerikan üniversitelerinde öğrencilerin, öğretim üyelerinin ve çalışanların doldurduğu, onları tanıtan “paper facebooks” adlı formlardan geliyor. Facebook’un mavi renk tonunu tercih etmesinin arkasında kurucusu Mark Zuckerberg’in renk körü olması yatıyor.

Türkiye Facebook Kullanımında 12. Sırada

Facebook kullanıcı sayısında dünya genelinde en fazla kullanıcıya sahip ülkeler sırasıyla Hindistan, ABD, Endonezya, Brezilya, Meksika, Filipinler, Vietnam, Tayland, Mısır ve Bangladeş yer alırken, Türkiye ise 12. sırada bulunmaktadır.

Tekelleşme Tartışmaları: Instagram ve WhatsApp’ı Satın Aldı

Facebook, 2012 yılında popüler fotoğraf paylaşım platformu Instagram’ı 1 milyar dolara satın aldı. 2014 yılında ise mesajlaşma uygulaması WhatsApp’ı 19 milyar dolara bünyesine kattı. Bu satın almalar, teknolojide tekelleşme tartışmalarını da beraberinde getirdi. Facebook, sahip olduğu uygulamaların kullanıcılar tarafından daha iyi tanınması için “Facebook’tan” imzasını kullanmaya başladı. 2017’de, özellikle gençler arasında popüler olan ve kullanıcı sayısı 5 milyonu geçen To be Honest (TBH) adlı uygulama da Facebook tarafından satın alındı. Günümüzde Facebook ve onun bünyesindeki uygulamalar, dünya genelinde en çok indirilen uygulamalar arasında yer almakta.

Veri İhlalleri ve Cambridge Analytica Skandalı

Dünyanın en çok kullanıcıya sahip sosyal ağı olan Facebook, kullanıcı verilerini izinsiz depoladığı ve kullandığı iddialarıyla sıkça gündeme gelmeye başladı. Veri ihlali tartışmalarının resmiyet kazanması ise 2018 yılında ortaya çıkan Cambridge Analytica skandalıyla oldu. İngiliz The Observer gazetesi, 2014 yılında 50 milyon Facebook kullanıcısının verilerinin İngiltere merkezli akademisyen Aleksandre Kogan ve onun şirketi Global Science Research tarafından toplandığını açıkladı.

Kogan, bu verileri Cambridge Analytica adlı veri analiz şirketiyle paylaşmak için bir anlaşma yaptı. Kullanıcıların kişilik testini yapmaları için ödenen ücretler aracılığıyla, bu kişilerin arkadaşlarının verileri de ele geçirildi. Facebook’ta usulsüz veri toplandığını açıklayan Christopher Wylie, Cambridge Analytica’nın seçimlerdeki tercihler üzerinde etkili olabilecek güçlü bir yazılım kullandığını ifade etti. Facebook ise “İnsanlar bilerek bilgilerini paylaştılar” diyerek kendini savundu. Bu ihlal, Facebook’un hisse senedi değerinin düşmesine neden oldu. Cambridge Analytica, Trump’ın başkanlık kampanyasında da yer aldı.

Zuckerberg Özür Diledi

2018 yılında Cambridge Analytica skandalı sonrası, kullanıcı bilgilerinin izinsiz paylaşılması nedeniyle ABD Kongresi’nde ifade veren Mark Zuckerberg, senatörlerden özür diledi. “Bu çok büyük bir hataydı, benim hatamdı. Facebook’u ben başlattım, ben işlettim ve burada olanlardan ben sorumluyum” dedi. Ayrıca, “Bize sildiklerini söylediler. Onlara inanmak açıkça bir hataydı” diyerek sürecin takip edilmediğini kabul etti.

Veri Skandalından 87 Milyon Kullanıcı Etkilendi

Facebook’un Üst Teknoloji Yöneticisi (CTO) Mike Schroepfer, 2018’deki skandal sonucunda 87 milyon kullanıcının etkilendiğini açıkladı. “Çoğu ABD’de bulunan yaklaşık 87 milyon kullanıcının bilgileri Cambridge Analytica ile uygunsuz şekilde paylaşıldı” ifadelerini kullandı.

5 Milyar Dolarlık Ceza Kesildi

Facebook, 87 milyon kullanıcının bilgilerini izinsiz paylaşması sebebiyle büyük tepkilerle karşılaştı ve ardı ardına davalar açıldı. ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), 2018 yılında Facebook’a 5 milyar dolarlık ceza kesti. Bu ceza, teknoloji şirketlerine kesilen en yüksek ceza olma özelliğini taşıyor. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) da veri ihlali nedeniyle şirkete 100 milyon dolarlık ceza verdi. Avrupa Birliği, Facebook’un veri skandalından 2 milyon 700 bin Avrupalının etkilendiğini açıkladı. Ayrıca, WhatsApp’ın satın alınması sürecinde yanlış bilgi verdikleri için 110 milyon Euro para cezası aldı. İngiltere’de ise veri ihlalleri dolayısıyla 500 bin sterlin ceza verildi. Son olarak, Avustralya da veri hırsızlığı nedeniyle Facebook’a 529 milyar dolarlık bir dava açtı.

Türkiye’den de Ceza Geldi

Türkiye, veri ihlali gerekçesiyle Facebook’a ceza kesen ülkelerden biri oldu. Kişisel Verileri Koruma Kurulu, Facebook’a 1 milyon 650 bin liralık idari para cezası verdi. İncelemeler sonucunda, veri ihlalinin Facebook’un sistemindeki bazı özelliklerin etkileşimi sonucu oluşan bir hata nedeniyle meydana geldiği belirlendi. Kurul, bu ihlalden dolayı 280 bin 959 Türk kullanıcının etkilendiğini açıkladı.

WhatsApp Gizlilik Sözleşmesi Krizi

Son olarak, WhatsApp’ın kullanıcılarına sunduğu yeni gizlilik sözleşmesi ile gündeme geldi. Yeni sözleşmeyle kullanıcı verilerini depolayacağı ve Facebook ile paylaşacağı gerekçesiyle WhatsApp, tüm dünyada büyük eleştirilerin hedefi haline geldi. WhatsApp’ın Avrupa, Orta Doğu ve Afrika kamu politikası direktörü Niamh Sweeney, “Facebook ile veri paylaşımımızda herhangi bir değişiklik yok” dese de, bir ay içerisinde milyonlarca kullanıcı kaybetti. Kullanıcılar, WhatsApp yerine Telegram ve Signal gibi alternatif uygulamalara yöneldi. Tepkilerin artması üzerine WhatsApp, gizlilik sözleşmesinin yürürlüğünü 15 Mayıs’a erteledi ve kullanıcılarını bu tarihe kadar Facebook ile veri paylaşımına zorlamayacağını açıkladı.