Türkiye COVID-19 salgınında uzman hekimlere göre ne durumda?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

EPA

Türk Tabipler Birliği’nin koronavirüs salgınının beşinci ayında hazırladığı rapora nazaran, PCR testi ile belirlenen koronavirüs hadise sayısı, açıklananlardan 10 kat fazla.

Son birkaç hafta içerisinde Türkiye’nin çeşitli vilayetlerinden yapılan valilik ve il sağlık müdürlüğü açıklamaları da, kentlerde hadise sayısının giderek arttığına işaret ediyor.

Bazı önlemlerin ülke genelinde yine hayata geçmesi gündeme gelirken, her kent kendi vilayet hıfzıssıhha şuraları aracılığıyla çeşitli tedbirler almaya başladı.

BBC Türkçe‘ye değerlendirmede bulunan uzman tabipler, Türkiye’nin salgında ikinci bir zirve noktasını yaşadığını lakin birincisinden farklı olarak bu kere Anadolu’daki kentlerde çok daha fazla hadise görüldüğünü söylüyor.

65 YAŞ VE ÜZERİNE YENİ KISITLAMALAR

Vaka sayılarındaki artışla birlikte, 35 vilayette 65 yaş üstü şahısların kalabalık alanlara girişleri sonlandırıldı.

Bu vilayetler ortasında, son haftalarda hadise artışındaki suratın dikkat çektiği başşehir Ankara da bulunuyor.

Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman, Ankara’da hastanelerin korona virüs servislerinde sıkıntılar yaşanmaya başladığını ve ağır bakımlardaki doluluğun arttığını söylüyor.

Adıyaman, Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı günlük müspet hadise sayısı datalarından farklı olarak yalnızca Ankara’da günde 1400 olay olduğunu tabir ediyor:

“Şu anda Dış Kapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi acil servisinde COVID olumlu olduğu tespit edilen lakin yer olmadığı için yatırılamayan hastalar olduğunu biliyoruz. Bu şahısların yakınları bizi arıyor ve onlara Ankara’da yer arıyoruz.”

Ankara’da acil servislerden kliniklere hasta transferi akışının “tıkanmış durumda” olduğunu söyleyen Adıyaman, hafif ve orta dereceli zatürresi olan hastaların da konutlarına yollandığını kaydediyor ve “Evlerine yollananlar da izole halde değil, toplu taşıma araçlarıyla yollanıyor” diyor.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Prof. Dr. Necmettin Ünal’a nazaran ise Türkiye şu an “salgının göbeğinde” yer alıyor.

Ünal, Türkiye’nin birinci dalga içerisindeki ikinci zirve noktasını yaşamakta olduğunu ve çemberin giderek daraldığını ifade ediyor.

Getty Images

Ankara Tıp Fakültesi özelinde şimdi bir ağır bakım düşüncesi yaşanmadığını belirten Ünal, birtakım kentlerden gelen bilgilerin ise ağır bakım kapasitelerinin dolduğu istikametinde olduğunu söylüyor:

“Hastanemizde ağır bakım gerektirmeyen hastalar için ayrılan yataklar büsbütün dolu, koronavirüs hastaları için ayırdığımız ağır bakım yataklarımızın ise yalnızca yüzde 50’si dolu durumda. Biz Ankara Tıp olarak şu an güç bir durumda değiliz lakin ülke olarak sıkıntı durumdayız.

“Meslektaşlarımdan aldığım bilgilere nazaran kimi kentlerdeki hasta sayılarının çok yüksek olduğunu, ağır bakımları büsbütün dolu hastaneler olduğunu ve buralarda ek yatak açma gayretleri olduğunu biliyorum. Sağlık Bakanlığı bu konudaki bilgileri paylaşmıyor.”

Sağlık Bakanlığı’nın son açıklamasına nazaran yoğun bakım verileri:

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19 ve başka tüm hastalıklar dahil olmak üzere servis yatağı doluluk oranı yüzde 51,3, ağır bakım yatağı doluluk oranının yüzde 64,8, yapay teneffüs aygıtı doluluk oranın ise yüzde 31,7 olduğunu açıkladı.

Koca, erken devirde başlayan ilaç tedavisi sayesinde Konya, İzmir, İstanbul ve Ankara’da pnömoni (zatürre) sayısının giderek düştüğünü lakin Türkiye genelinde ağır hasta sayısının son bir aydır her geçen arttığını ve hastanelerde artan yükün tasa verici olduğunu söyledi.

İller özelinde alınan kararlar sonucunda 10 kentte olay sayılarının düştüğünü, 12 kentte stabil hale geldiğini ve 7 vilayette ise çabanın sürdüğünü belirten Bakan Koca “Geçen haftalar içinde kimi kentlerimizde kusurlardan kaynaklanan şikayetler aldık. Bu savaşı beşerler veriyor. Beşerler yorulabilir, insan kaynaklı sorun tespit ettiğimiz yerlerde değişikliklere gittik, altyapımızı güçlendirdik. Sivas ve Urfa’da kısa bir mühlet yaşanan ağır bakım hasta doluluğu dışında bir problemle karşılaşılmamıştır. Urfa’da hadise sayısının arttığını biliyoruz, ağır bakım sayılarımızı arttırıyoruz, toplam 121 ağır bakım yatağı ek olacak.” dedi.

Bakanlık tarafından COVID-19 hastalarının hastanelere yatırılış siyaseti değiştirildiğinden bu yana, koronavirüs testleri müspet çıkan bireylerin konutlarına gönderilmesi konusunda çeşitli tenkitler sürüyor.

Ünal, evvelden COVID olumlu ya da tomografik bulgusu olan her hastanın hastanede yatırıldığını lakin şu an kişi müspet olsa dahi belirtileri az ise meskene yollandığını söylüyor.

Hastanelerin yükünü azaltmak için bu siyasetin yanlışsız olduğunu kıymetlendiren Ünal, meskene yollanan bireylerin kesinlikle “takip edilmesi” gerektiğini düşünüyor:

“Eve yollanan hastayı tesirli bir halde takip ettiğiniz sürece bu çok yanlışsız bir siyaset. Lakin konuta yollanan bireylerin ne oranda konutta kaldıklarına dair bir bilgimiz yok. Karantinaya alınan hasta Alanya’da tatilde çıkıyor. Ayrıyeten konut içerisinde karantina kaidelerine ne kadar uyulduğu da muhakkak değil. Yurt dışında yapılan bir araştırma, COVID bulaşmalarının yüzde 75’inin aile içerisinde olduğunu gösteriyor.”

Sadece başşehir Ankara özelinde değil tüm Türkiye’de yaşanan hadise artışının sebepleri de merak konusu fakat uzmanlar, bakanlık tarafından açıklanan bilgiler “şeffaf” olmadığı için rastgele bir durum tespiti yapmanın da güç olduğunu kaydediyor.

Getty Images

Özellikle pandemide gelinen noktada çok fazla bilinmez olduğunu söyleyen doktorlar, şu an çeşitli “varsayımlarla” hareket edildiği için hadise sayılarında artış yaşandığını düşünüyor.

Ünal, “Biz bu hastalığın ciddiyetini altı aydır halka anlatamadık. Ciddiyetini anlatabilmek için olayın vahametini ortaya sermemiz gerekiyor, bu da bilgileri açıklıkla paylaşarak olur. Hangi kentte kaç hasta var, kaç yaşında ve testler hangi kümelere yapılıyor? Fakat bu türlü lokal önlemler alabiliriz” diyor.

Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman ise Ankara özelinde hadise artışı sebeplerinin net olarak bilinemediğini söyleyerek, “Ankara’da hastaların yaş aralığı nedir? Tahminen bunu bilsek sebeplere ait de bir çıkarımda bulunabiliriz” diyor.

‘BAZI KENTLERDE AĞIR BAKIMLAR ALARM VERİYOR’

Türkiye toplam 39 bin 279 ağır bakım yatak sayısı ile OECD ülkeleri ortasında birinci sıralarda yer alıyor ve ağır bakım yatak kapasitesi açısından Almanya ve ABD üzere şanslı sayılabilecek ülkeler ortasında yer alıyor.

Ancak bu yüksek ağır bakım kapasitesi Türkiye’nin her kenti için geçerli değil.

BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, Türkiye’de yeni bir tepe atağı yaşanmakta olduğunu fakat birincisinden farklı olarak İstanbul’da değil Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım servislerinin “alarm verdiğini” söylüyor:

“İlk dalga en ağır İstanbul’da yaşandı ve bunu atlatmakta başarılı olduk. Lakin derneğimiz çeşitli vilayetlerdeki üyelerden aldığı bilgilere nazaran şimdiki olay artışlarında İstanbul dışı yani Anadolu vilayetleri başı çekiyor. İstanbul’daki ağır bakım rezervlerimiz fazla lakin o kentlerde rezerv kalmadı.”

Cinel’e nazaran, pandeminin birinci periyodunda İstanbul’da yapıldığı üzere bu kentlerde de ağır bakım yatak kapasitesini yüzde 25’lere varan düzeylerde artırmak mümkün değil.

Vaka sayılarındaki artış trendi düşünüldüğünde çeşitli kentler için çok önemli tasa taşıdığını söyleyen Cinel, “Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım yatak sayılarını iddia edemeyeceğiniz kadar kısa bir mühlet içerisinde yetmez hale gelebilir” diyor ve ekliyor:

“Diyarbakır, Şanlıurfa ya da Malatya… Bu kentlerdeki acil olmayan sıhhat hizmetleri ötelenebilir ve böylelikle ameliyathaneler ağır bakıma çevrilebilir, yatak sayısı artırılabilir. COVID hastalarını bulunduğunu kentte güzelleştirmemiz lazım, öteki kente transferle çözmemiz mümkün değil.”

Getty Images

Cinel, İstanbul’daki ağır bakım servislerinde mevcut durumu ise şöyle özetliyor:

“İlk tepe atağı sırasında İstanbul’daki ağır bakımların yüzde 80’i COVID ağır bakımına çevrilmişti. Şiödi ise örneğin Anadolu Yakası’nda 25’in üstünde hastane varsa, yalnızca üç-dört adedinde COVID ağır bakım var. Başkaları bu COVID hastalarını bu hastanelere sevk ediyor.”

“Henüz ağır bakım açısından İstanbul’da alarm zilleri çalmadı fakat Anadolu kentlerinde çaldığı kesin. Oradan da İstanbul’a tekrar bir alevlenmenin olacağı açık ve net. Yaz bitince beşerler memleketlerinden aykırısı halde İstanbul’a dönmeye başlayacaklar.”

‘ZATEN KISITLI OLAN İMKANLAR BÜSBÜTÜN YETERSİZ KALACAK’

BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Hemşireleri Derneği Ebru Kıraner de Türkiye’de pandemide gelinen noktayla ilgili Cinel ile emsal bir tablo çiziyor ve temel sorunun çeşitli Anadolu kentlerinde yaşandığını belirtiyor:

“Son günlerde artan olay sayılarıyla birlikte Ankara, Şanlıurfa, Gaziantep, Artvin, Ordu, Malatya, Konya ve Kayseri’deki üyelerimizden çok önemli bildirimler alıyoruz. Meslektaşlarımız artık ağır bakım yatak kapasitelerinin dolmaya başladığını ve yetişemediklerini tabir ediyorlar. Zati kısıtlı olan imkanların bu türlü giderse büsbütün yetersiz kalacağını söylüyorlar.

“Sağlık bakanlığında yakın vakitte bir rapor gönderdik ve şu anda hemen bir aksiyon planı yapılması gerektiğini söyledik. Muhtemelen çok kısa bir müddet sonra ağır bakımlardaki hemşire sayısı yeniden yetersiz kalacak. Hala tıbbi materyal sorunu yaşayan pek çok hastaneden bildirim alıyoruz.”

Kıraner, şimdi ağır bakım yatağı sorunu yaşamayan İstanbul için de çok optimist olmamak gerektiğini zira sıhhat çalışanlarının artık tükenmekte olduğunu söylüyor:

“İstanbul’da şimdi yataklar dolmadı diyerek kendimizi kandırmamalıyız zira bu sayıların az olduğunu göstermiyor, yalnızca biz İstanbul’da çok önemli bir yatak kapasitesine sahibiz. Zira pek çok büyük hastane birinci pikte ağır bakım yatak sayısını artırdı ve her ihtimale karşı o yatakları tıpkı halde COVID için tutmaya devam etti.

“Yoğun bakımda çalışan takımlar artık çok yoruldu. Salgını hala birinci ağır bakım gruplarıyla sürdürüyoruz ve beşerler artık tükendi. Vakti vaktinde atamadığımız hemşireler şu anda vazife başında olsalardı biz şu an hemşireleri 24 saat nöbette çalıştırmayacaktık.”

Getty Images

İstanbul üzere İzmir’de de şimdi ağır bakım servislerinin dolduğuna ait bir bilgi mevcut değil.

Ancak 11 Ağustos’ta açıklama yapan İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, İzmir’de de hadiselerde bir artış trendi olduğunu söyleyerek, “1 ay öncesine nazaran daha makûs durumdayız. Sayılar, istatistikler daha berbata gidiyor” dedi.

Dün Ege’de Sonsöz gazetesine konuşan İzmir Tabip Odası Başkanı Lütfi Çamlı ise kentte her gün ortalama 4 bin test yapıldığını ve 200-250 COVID-19 hadisesi olduğunu kaydetti.

İzmir’in esaslı kamu hastanelerinden birinde ağır bakım servisindeki COVID müspet şahısların tedavisini gerçekleştiren çalışan lakin haberde ismini yer almasını istemeyen doktor, henüz İzmir özelinde önemli bir ağır bakım problemi yaşanmadığına lakin sayıların giderek arttığına dikkat çekiyor.

Hekim, salgının birinci günlerindeki üzere bir yoğunluk yaşandığını ancak buna rağmen artık yorulan sıhhat çalışanlarının motivasyonlarının eskisi kadar yüksek olmadığını söz ediyor:

“Meslektaşlarımız ortasında müspet olaylar ve vefatlar arttıkça motivasyonumuz bozuluyor. İzmir’deki hastanelerde şimdilik çok kıymetli bir sorun yok lakin süreç bu türlü giderse, yani hasta sayısı artmaya devam eder ve taburcu olan sayısı azalırsa sistem olağan ki tıkanacak.”

Getty Images

ÖZEL HASTANELER DEVREDEN ÇIKTI MI?

Türkiye’de 2018 yılı itibariyle toplam hasta yataklarının yüzde 21,65’i, ağır bakım yataklarının ise yüzde 41,93’ü özel hastanelerde bulunuyor.

Özel Hastaneler Platformu Derneği’nden edindiğimiz bilgiye nazaran, salgının yaşandığı birinci günden bugüne kadar tedavi edilen hastaların yaklaşık yüzde 30’u özel hastanelerde tedavi edildi.

Buna karşın Sosyal Güvenlik Kurumu, pandemi sürecinde hastanelere yaptığı salgın bakım hizmeti ödemesini Temmuz ayında sonlandırdı ve özel hastanelere pandemi öncesi periyoda geri dönüldüğünü bildirdi.

Bu kesintinin özel hastaneleri mali bir kriz içerisine soktuğu ve münasebetiyle özel hastanelerin Temmuz’dan bu yana COVID müspet hastaların tedavisini üstlenmekten imtina ettiği değerlendirmelerine neden oldu.

Özel Hastaneler Platformu Derneği Yönetim Kurulu Lideri Dr. Mehmet Altuğ ise kesintiye karşın özel hastanelerin COVID tedavilerine kesintisiz devam ettiğini söylüyor.

Özel hastanelerin pandemi hastanesi ilan edilmesiyle hastanelerde yüzde 50’ye yakın bir gelir kaybı yaşandığını kaydeden Altuğ, özel hastanelere kâfi teşvik sağlanmadığı üzere SGK ödemesinin kesilmesinin de olumsuz tesirleri olduğunu savunuyor:

“Pandemi ile birlikte Covid-19’lu hastalardan ek fiyat almak yasaklandı. Lakin bir hasta için kullanılan günlük gözetici ekipman maliyeti bile günlük 500 TL civarındadır. Özel hastaneler bir mühlet ek fiyat de almadan gecelik 33 TL ye hizmet verdiler. Daha sonra SGK pandemi bakım fiyatı tanımlayıp 666 TL ödeme yapmaya başladı. Bununla özel hastaneler kısmen bir nefes aldı. Sonra bu iptal edildi fakat fiyat almamız hala yasak.

“Buna karşın hastanelerimize başvuran ve covid-19 kuşkusu olan hastaların kabulü ve tedavisinde en ufak bir değişiklik olmamıştır. Hasebiyle yaşadığımız tüm sorunlara karşın hiçbir hastamızı tedavi etmekten imtina ettiğimiz yahut kamu hastanelerine yönlendirdiğimiz söylenemez.”

Özel hastanelerde çalışan sıhhat çalışanlarının yüzde 15-17’sinin enfekte olduğunu söyleyen Altuğ, salgın idaresinde bir paradoks yaşandığını tabir ediyor:

“Artık sıhhat işçimiz yoruldu. Birinci aylardaki çaba ve özveriyi gösteremiyorlar. COVID müspet hastalar gitgide artıyor, işçi sayımız azalıyor, mevcut işçimizin motivasyonu azalıyor. COVID servisinde çalışmak istemeyenler de toplu halde istifa ediyorlar. COVID olumlu olayları artış halindeyken SGK pandemi ödemelerini iptal ediyor. Bu bize bir paradoks üzere geliyor ve bu kurallar altında maalesef sürdürülebilir gelmiyor.”