2,2 milyar yıl önce Dünya’ya göktaşı çarpması sonucu oluşan en eski krater Avustralya’da keşfedildi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bilim insanları Avustralya’da dünyanın en eski göktaşı çarpması sonucu oluşmuş kraterini tespit etti. Bu bulgunun, gezegenimizde eski bir buzul çağın nasıl sona erdiğine dair açıklayıcı olabileceği belirtiliyor.

Dünyanın 4,5 milyar yıl evvel oluştuğu, 70 km çapındaki göktaşının ise 2,29 milyar yıl evvel Batı Avustralya’da Yarrabubba bölgesine çarptığı varsayım ediliyor.

Araştırmacılar bu bölgedeki kayalarda bulunan mineralleri inceleyerek bu sonuca vardı.

Dünyada meydana gelen eski bir ısınma evresinin çarpma periyoduna denk düşmesi, bu ısınmanın göktaşı çarpmasının tesiriyle başlamış olabileceğini gösteriyor.

Avustralya’daki Curtin Üniversitesi’nin yaptığı araştırmanın sonuçları Nature Communications mecmuasında yayımlandı.

Avustralya’nın batısındaki kurak bölgede yer alan krater birinci sefer 1979’da keşfedilmiş, lakin jeologlar kraterin yaşına dair rastgele bir araştırma yapmamıştı.

Milyarlarca yıllık erozyon nedeniyle krater bugün çıplak gözle görülebilir durumda değil. Lakin manyetik alanda yapılan ölçümler kraterin 70 km çapında olduğunu gösteriyor.

Profesör Chris Kirkland, “Bu alan çok eski olduğu için epey düzleşmiş, lakin oradaki kayalar epey farklı” diyor.

• Dinozorları yok eden göktaşının Dünya’ya çarptığı gün neler yaşandı?

Kraterin yaşı nasıl belirlendi?

Göktaşının ne vakit çarptığını tespit etmek için kayalardaki zirkon ve monazit kristalleri incelendi.

Prof. Kirkland, kayalarda çarpma tesirinin “ağaç gövdelerindeki halkalar” üzere okunabildiğini söylüyor.

Kristallerde eser ölçüde uranyum bulunuyor. Uranyum vakitle bozuma uğrayıp kurşuna dönüşüyor. Bu dönüşümün ne kadar vakitte gerçekleştiği hesaplanarak çarpmanın vakti da tespit edilebiliyor.

Güney Afrika’daki Vredefort Krateri de 2 milyar yıl öncesine dayanıyor. Lakin Avustralya’daki kraterin ondan en az 200 milyon yıl daha eski olduğu tespit edildi.

Prof. Kirkland, şimdi keşfedilmemiş daha eski kraterler de olabileceğini söylüyor; lakin krater çeperinin vakitle erozyona uğramış olması, bu keşifleri ve dünyanın geçmişine yönelik bulguların ortaya çıkmasını zorlaştırıyor.

Eski bir buzul çağın sonunu getirmiş olabilir

Araştırmacılar, tam da göktaşının çarptığı periyotta dünyanın ısınmaya başladığı bir periyoda girdiğini ve bunun çarpmanın tesiri sonucu olabileceğini söylüyor.

Bilim insanları çarpmadan evvel dünyanın büyük ölçüde buzullarla kaplı olduğuna, daha sonra da süratle ısınmaya başlayıp buz katmanlarının eridiğine inanıyor.

Prof. Kirkland, “Kraterin yaşı, o buzul çağının sonuna denk geliyor. Bu nedenle çarpmanın tesiri dünya ikliminde kıymetli değişikliklere yol açmış olabilir” diyor.

Araştırma takımının kullandığı bilgisayar modellemesine nazaran göktaşı, dünyayı saran bir km kalınlığında bir buz katmanına çarpmış olmalı. Bu çarpma ile atmosfere devasa ölçüde su buharı ve sera gazlarının salınmış olduğu varsayım ediliyor.

Bunun, dünya atmosferinde oksijenin şimdi yeni oluştuğu ve karmaşık canlıların oluşmamış olduğu bu periyotta dünyanın ısınmasına katkıda bulunduğu sanılıyor.

Prof. Kirkland, “Çarpmanın bu kadar eski olması bize heyecan verdi. Ancak bunun Dünya’daki öbür olaylarla irtibatını bulmak bu keşfi çok daha değişik kıldı” diyor.

Bir öbür teoriye nazaran ise yanardağların etkin olması, atmosfere bol ölçüde karbondioksit salınmasına ve dünyanın ısınmasına neden oldu.