Beden suya doyduğunu nasıl anlar?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bastıran yaz sıcaklarında vücutlarımız en fazla suya muhtaçlık duyar. Kızgın güneşin altında kaldıktan sonra içilen o buz üzere soğuk suyun birinci damlası insanlarda son derece güzel bir his yaratabilir. Halbuki, peş peşe içilen dört bardak suyun akabinde gelen beşinci bardak su insanlarda büyük bir olasılıkla çok daha farklı bir duyguya neden olur.
Neyse ki, beyin sayesinde ortaya çıkan bu iki farklı reaksiyon -her ikisi de ölümcül tesirler yaratabilecek durumlar olan- vücudun gereğinden az, ya da çok ölçüde su tüketmesinin önüne geçiyor.
Peki, beyin kişinin ne vakit su içmesi gerekip gerekmediğine nasıl karar veriyor?
Fareler üzerinde yapılan ve Nature mecmuasında yayımlanan yeni bir araştırma, bağırsaklardaki gizemli bir unsurun vücudun suya doyabilmesi için gerekli ölçünün belirlenmesinde tesirli olabileceğine işaret ediyor. Bu husus vücudun suya ihtiyaç duyması durumunda beyni anında haberdar ediyor.

Susuzluk hücreleri
Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacılar 2016 yılında sıvı tükettiklerinde farelerin ağız ve boğaz yoluyla beyne, susuzluğu tetikleyici hücreleri devre dışı bırakan, birtakım sinyaller gönderildiğini saptamışlardı. Kelam konusu “susuzluk hücreleri” beynin hipotalamus ismiyle bilinen ve susuzluk, kan basıncı ve daha diğer bedensel süreçleri düzenleyen bölgesinde bulunuyor.
Ağız ve boğaz, sıvının içilmesini izleyen birkaç saniye içinde bu sinyalleri beyne göndermeye başlıyor. Lakin sıvının kan dolanımına karışıp vücuttaki tüm susuzluk hücrelerine ulaşması yaklaşık 10 dakika ile 1 saat ortasında bir süreyi gerektiriyor.
Yeni araştırmada ise beynin bunu nasıl başarabildiği sorusuna cevap getirilmesine çalışıldı.
Araştırmayı yürüten Kaliforniya Üniversitesi ve Howard Hughes Tıp Enstitüsü fizyoloji doçentlerinden Zachary Knight ve arkadaşları fare beyinlerinin hipotalamus bölgesinin yakınlarına optik lif ve mercekler yerleştirdiler. Fareler tuzlu su ve tatlı su içtiklerinde beyinlerindeki susuzluk hücrelerinin aktifliğini ölçen araştırmacılar, her iki tıpta sıvı alındığında da ağız ve boğazın beyne susuzluğu tetikleyici sinyaller göndermeye başladığına şahit oldular. Lakin tuzlu sıvılar vücutta su yitimine neden olabileceğinden, ağız ve boğazın susuzluk hücrelerini “devre dışı” bırakmalarının akabinde “devreye girme” sinyali bir olasılıkla diğer bir yerden gelmiş olmalıydı.
Bu hücrelerin öteki sinyalleri bağırsaktan alabilecekleri tarafında bir seziye kapılan araştırmacılar, gerek tuzlu ve gerek tuzsuz- sıvıyı direkt farelerin bağırsaklarına aktarıp, ağız ve boğazdan gelebilecek sinyallerin tümden önüne geçmiş oldular.
Sonuçta, tatlı suyun beyin hücrelerini devre dışı bıraktığına, fakat tuzlu suyun bu türlü bir tesir yaratmadığına şahit oldular. Elde edilen sonuçlar bağırsaklarda sıvıların içeriğindeki tuzu algılayan ve böylece de ne kadar içeceğin vücudu susuz bırakacağını evvelce kestirebilen moleküllerin olduğuna işaret ediyor. Sistem bu bilgiyi topu topu bir dakika içinde beyne iletiyor ve susuzluk hücreleri süratle devreye girip devreden çıkıyorlar.

Susuzluğun denetimi
Bu bulguların beşerler için de geçerli olduğunun kanıtlanması durumunda, çok sayıda şahsa fayda sağlayabilir. Örneğin, Knight insanların susuzluğu denetleme yetisinin yaşlandıkça azaldığına dikkat çekiyor. Bu nedenle yaşlılar gereğince sıvı alamıyorlar ve bu da -özellikle sıcaklıkların ağır olduğu dönemlerde- birtakım tıbbi meselelere neden olabiliyor.
Bunun tam karşıtı de yaşanabiliyor. Kanada McGill Üniversitesi sinirbilim uzmanlarından Charles Bourque, maraton koşucularının büyük bir çoğunluğunun yarışlar sırasında çoklukla aşırı ölçüde su tükettiklerini belirtiyor. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte,bağırsaktan beyne gönderilen sinyallerin güçsüzleşmesinin bunda bir hissesi olabileceği belirtiliyor.

Derleyen: Rita Urgan
How Does the Body Know When to Stop Drinking Water?
Live Science/ 27 Mart 2019